Cevâhirü’l-Asdâf ve Tefsir Tekniği

Abstract

Cevâhirü’l-asdâf, Candaroğulları beylerinden İsfendiyar Bey’in oğlu İbrahim Çelebi için yazdırdığı muhtasar bir tefsirdir. Eserin 15. yüzyıl başlarında Anadolu Türkçesiyle yazılan ilk tam tefsir olduğu tahmin edil-mektedir. Bu eserden önce yazılmış olan Türkçe satır-arası Kur’ân tercümeleri ve sûre veya âyet tefsirleri bulunmaktadır. Bunlara göre Cevâhirü’l-asdâf, hem âyetleri tercüme tekniği hem de tefsir yöntemi açısın-dan orijinal bir yapıya sahiptir. Bu eserde Kur’ân’ın bütününün tefsir edildiği, âyet bölümlerine bir bütün olarak anlam verildiği ve gerektiği yerlerde âyet izahlarının kısa ve anlaşılır bir dille yapıldığı görülmekte-dir. Cevâhirü’l-asdâf, kendisinden sonra yazılmış olduğu tahmin edilen Tefsîru’s-Semerkandî tercümelerine göre de gayet kısa ve yalındır. Belki de bu sebeple halkın teveccühüne mazhar olmuştur ve kütüphane-lerde pek çok nüshası bulunmaktadır. Bu tefsir, Türk dili bakımından yapılan bazı araştırmalara konu olmuştur. Buna karşılık Cevâhirü’l-asdâf’ın tefsir ilmi açısından farklı yönleriyle incelenmesine ihtiyaç vardır. Çalışmamız, bu sahada yapılan incelemelere katkı sağlamayı hedeflemektedir. Bu doğrultuda araştırmada öncelikle Cevâhirü’l-asdâf'ın te’lif sebebi, muhatap kitlesi, yazılma zamanı, kaynakları, tesirleri ve üslubu hakkında bilgi verilecektir. Daha sonra ise bu eserde tefsir yönteminin nasıl kullanıldığı üzerinde durula-caktır. Böylece eserin Anadolu’da yapılan tefsir çalışmaları arasındaki yeri ve önemi tespit edilmeye çalışı-lacaktır.