Türkiye’de Nazi Almanya Propagandasına Bir Örnek: Ankara ve İstanbul’da Alman Mimari Sergileri

Abstract

Ankara Sergi Evi’nde 31 Ocak-15 Şubat 1943 tarihleri arasında açılan Yeni Alman Mimarisi Sergisi, II. Dünya Savaşı’nda açılansergilerden biriydi. Sergi, büyüklüğü ve basında önemli bir yer edinmesi nedeniyle diğer sergilerden farklı olmuştu. Almanya’nınAnkara Büyükelçisi Franz von Papen öncülüğünde gerçekleştirilen sergiye çok sayıda Türk yetkili, yabancı diplomatik temsilcive basın mensubu katılmış, bu da serginin ilgi çekmesini sağlamıştı. Savaşta Alman mimari inşaatı durdurulduğu halde ve (birkısmı) taslak halindeki projeler olmasına rağmen propaganda amacıyla Nazi Almanya’sının “büyük gücü” propaganda yoluylasergilenmeye çalışılmıştı. Türk basınında çıkan yazıların çoğunluğunda Alman mimarisinin “ihtişamına” ve mimarlarına büyükövgüler kaleme alınmıştı. Türkiye’de sadece mihver devletler değil müttefik devletler de propaganda yoluyla Türk Hükümetini vekamuoyunu etkilemeye çalışmıştı. Nitekim İngiltere de 1944 yılında önce Ankara ardından da İstanbul’da İngiliz mimari sergisiniaçmıştı. Alman mimarisine yapılan övgülerin benzeri bu kez İngiliz mimarisi için yapılmıştı. Dolayısıyla Türkiye nasıl savaşortamında aktif tarafsızlık politikası izlemişse, Türk basını da benzer bir politika izlemişti.Makalede, Nazi Almanya’sı büyük yenilgiler aldığı halde mimari eserleri nasıl bir propaganda aracına dönüştürdüğü değerlendirilmeyeçalışılmıştır. Ayrıca Türk basınının Yeni Almanya Mimari Sergisi’ne bakışı ve propagandayı nasıl algıladığı, ne tür tepkiler verdiğineodaklanılmıştır.