Türk-İslâm Felsefesinde İran-Sâsânî Düşüncesinin Etkisi

Abstract

İslâm felsefesi tarihi gözden geçirildiğinde Yunan, Arap, Türk, Pers, Hintgibi birçok kültürü ihtiva ettiği ve bu ışığın özellikle Rey, Mezopotamya,Bağdat gibi kültür merkezlerinden yayıldığı görülmektedir. Bu süreçte İran’dayetişen filozoflar, Türk-İslâm düşüncesinin şekillenmesinde önemli bir rolesahip olmuşlardır. Diğer taraftan Moğol istilasından kaçan bazı Farisî bilginler,Anadolu topraklarına yerleşerek çalışmalarını buradaki medreselerde devamettirmiştir. Ancak Türk toplumunun geçmişte Doğu Asya’nın önemli birbölümünde bulunması, Kirman Selçuklularının İran’da kurulması gibi faktörlerburalardaki bilim adamlarının etnik kökenine dair farklı değerlendirmeleresebebiyet vermektedir. Filozofların kökenine dair tartışmalar devametmekle birlikte, makalede İranlı ve Türk filozofların birbirine tesiri ve İslâmdüşüncesindeki yeri tartışılacaktır. Ancak konunun genişliğine binaen çalışmaTürk ve İran toplumunun İslâm’la ilişkisinden, 18. yüzyıla kadar olan süreçlesınırlandırılmıştır.