Çini ve Sırlı Tuğla Onarımlarında Uygulanan Tamamlama Yöntemleri Üzerine Bir Değerlendirme

Abstract

Anadolu Türk mimarisinde özgün değere sahip önemli yapıların iç ve dış yüzeylerinde sıklıkla kullanılan çini ve sırlı tuğla malzemeler, sahip olduğu estetik değeri, ham maddesi, üretim teknolojisi ve kullanım kolaylığıyla mimari dekorasyonun vazgeçilmez ögesi olmuştur. Çini ve sırlı tuğla malzemeler varlık süreçlerinde karşılaştıkları farklı etkenler (iklim etkileri, afetler, zaman, Vandalizm, bakımsızlık, hatalı onarım, terk vb.) sonucunda yapısal bütünlüklerini etkileyen eksilmelere/kayıplara maruz kalmaktadırlar. Bu eksilmeler/kayıplar aşınma-ufalanma, çatlak-kırık, parça kaybı, birim malzeme kaybı, taşıyıcı duvar bozulmaları, vb. olarak isimlendirilmektedir. Tarihi süreçte, çini ve sırlı tuğla malzeme eksikliklerinin giderilmesinde farklı malzeme kullanımına gidildiği, nitelikli ve niteliksiz pek çok tamamlama uygulaması yapıldığı görülmektedir. Bu uygulamalar dönemin mevcut imkânları ve koruma-onarım bilinciyle orantılı olarak değişiklik göstermiştir. Bu çalışmada Akşehir Taş Medrese, Konya Sahip Ata Cami, Konya Sahip Ata Hankah, Konya Sahip Ata Türbe, Konya İnce Minareli Medrese, Konya Tahir ile Zühre Mescidi, Sivas Gök Medrese, Erzurum Çifte Minareli Medrese, Erzurum Yakutiye Medresesi, Bursa Yeşil Cami, Erzurum Lala Paşa Cami yapılarının çini ve sırlı tuğla malzeme bozulmalarına yönelik tamamlama uygulamalarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda ulaşılan kaynaklar ve yerinde yapılan incelemelerden elde edilen mevcut durum bilgileri doğrultusunda şekillenen değerlendirme ile Türkiye’deki çini ve sırlı tuğla restorasyonunda tamamlama uygulamalarının genel değerlendirmesine katkı sunulması da amaçlanmaktadır.