ŞEYH İBRAHİM SAFEVÎ DÖNEMİNDE ERDEBİL TEKKESİ

Abstract

Gerek Azerbaycan ve Anadolu Türkleri üzerindeki derin etkileri, gerekse de Yakın ve Orta Doğu'nun politik, sosyal ve kültürel hayatında üstlendiği mühim roller göz önünde bulundurulduğu zaman Erdebil Tekkesi'nin Türk-İslâm tarihinde özel bir yere sahip olduğu görülmektedir. XV. yüzyılın ikinci çeyreğinde bu tekkenin başında bulunan Şeyh İbrahim'in mürşidlik yaptığı yıllar, tarikat içindeki radikal değişim ve ayrışma sürecine öncülük yapmış olan çok kritik bir döneme denk gelmiştir. Sözünü ettiğimiz tarikat lideri dönemin olayları içinde aktif yer almış, tekkenin ideolojik propagandasını artırmış ve siyasî yöneticilerle münasebetlerde denge politikaları izlemiştir. Fakat tüm bunlara rağmen onun hayatı ve faaliyeti yeterince araştırılmamıştır. Bu makale çerçevesinde Şeyh İbrahim'in doğumundan vefatına kadar yaşamı ve uygulamalarıyla ilgili kapsamlı bilgi sunmayı ve bu dönemde Erdebil Tekkesi'nin durumunu ele almayı amaçladık. Konuyla ilgili çeşitli belgelerden, kroniklerden ve şiirlerden oluşan ana kaynakların yanı sıra modern araştırmacıların çalışmalarına da başvurduk. Ayrıca, Şeyh İbrahim'in vasiyetinin metnini ve Timurlu hükümdarı Mirza Şahruh'un Erdebil'le ilgili bir fermanını Türkçeye çevirdik.