Evliya Çelebi’nin seyahatnâmesinde Bektaşi Tekke ve Türbeleri

Abstract

Evliya Çelebi, XVII. yüzyılın en önemli seyyahı ve entelektüelidir. Bırakmış olduğu eser o dönem hakkında paha biçilmez değerde bilgiler sunmaktadır. Seyahatnâme XVII. yüzyıldaki Bektaşi tekke ve türbeleri hakkında detaylı bilgiler veren yegâne kaynaktır. Zira Evliya Çelebi eserinde yüz elliden fazla Bektaşi tekke ve türbesine yer vermiştir. Buna göre XVII. yüzyılda Bektaşilik İstanbul, Anadolu ve Rumeli’nin dışında Girit, Rodos, Mısır, Bağdat ve İran coğrafyasında yayılmıştır. Seyyahın verdiği bilgiler, o dönemde Bektaşi tekkelerindeki günlük yaşamı, huzur ve güven ortamını ortaya koymaktadır. Ayrıca Seyahatnâme Bektaşi tekke ve türbeleri hakkında çok zengin gözlem ve betimlemelerle doludur. Verilen bilgiler seyyahın kendi gözlemlerinin yanı sıra dönemin mahalli söylencelerini de kapsamaktadır. Bu çalışmada Seyahatnâme’deki bilgiler ışığında XVII. yüzyılda faaliyet gösteren Bektaşi tekke ve türbeleri tespit edilmektedir. Ancak çalışma sadece Evliya’nın verdiği bilgilerle sınırlı kalmamış, onu doğrulamak ya da tamamlamak adına başta arşiv kayıtları olmak üzere kaynak eserlere kadar teşmil edilmiştir. Bu yapılırken Evliya’nın çağdaşı olan kayıtlarla, onun öncesi veya sonrası hakkında bilgi veren kaynaklara başvurulmuştur.