CUMHURİYET DÖNEMİ TOPLUMSAL HAREKETLERİ ÜZERİNE BİR KATEGORİZASYON ÇALIŞMASI

Abstract

Toplumsal hareketler, tarihin ilk dönemlerinden bugüne gözlemlediğimiz olgular olsa da, yakın tarihteki önem, rol vepopülerlikleri artmış, yönetsel-politik-ekonomik süreçleri belirleyici fenomenlere dönüşmüştür. İlk toplumsal hareketler, işçive köle isyanları gibi sınıfsal nitelikteyken, 1960 sonrası dönemde daha çok küreselleşme karşıtlığı, kimlik, yaşam tarzlarıve yeni hak talepleri gibi amaç-hedef-nitelik dönüşümleri yaşanmıştır. Toplumsal hareketler üzerine oluşan literatürde, birkısım görüşler kavramı olumlarken, bir kısım yaklaşım eleştirel bakar. Bazı kuramsal önermelerde toplumsal hareketler bilinçdışı kalabalıklar olarak görülürken, bazılarında bireylerin rasyonel tercihleri olarak açıklanır. Bu çalışmada, toplumsal hareketolgusu, kavramsal ve kuramsal açıdan açıklanmış, Cumhuriyet tarihindeki önemli toplumsal hareketler örneklem seçilerek,belirli kriterler üzerinden tasnif edilmiştir.Bu çalışmanın özgün yanı, Cumhuriyet tarihindeki toplumsal hareketleri belirli parametreler (kitlelerin yapısı, hareketin niteliği,hedefe ulaşma düzeyi gibi) dâhilinde kategorize etmesidir. Mevcut literatürde, yerel ve makro düzeyde genel çerçeve sunacakbir tasnife rastlanmamıştır. Gelecekte oluşabilecek yeni toplumsal hareketlere karşı hem kitleleri hem de devleti karşılıklıolarak tatmin edecek bir çözüm elde etme ve karar alıcılara yol gösterme yolunda önemli bir rehber sunma perspektifi,çalışmanın toplumsal hareket üzerine oluşmuş literatüre en olası katkısı olarak hedeflenmektedir.