FETH ALİ ŞAH KAÇAR’IN ÇAĞATAY TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ BİR YARLIĞI ÜZERİNE

Abstract

Gaznelilerden Kaçarlara kadar yaklaşık bin yıl boyunca İran’ı yönetmişolan Türk hanedanlarının iktidarı döneminde Farsçanın yanı sıra Türkçeninde devlet dili seviyesinde kullanıldığı iyi bilinen bir gerçektir. Bu sürezarfında Türkçe, İran’da sarayın ve ordunun konuşma dili olmanın yanısıra zaman zaman resmî yazı dili olarak da işlev görmüştür. Özellikle deSafevîler döneminden kalma çok sayıda Türkçe belge günümüze ulaşmıştır.Araştırmalarımız sırasında bulduğumuz Feth Ali Şah Kaçar’ın ÇağatayTürkçesiyle yazılmış olan bir fermanı Kaçarlar devrinde de Türkçenin resmîyazı dili olarak kısmen kullanılmaya devam ettiğini kanıtlayacakniteliktedir. 1221 yılı Şevval ayına (12.12.1806 - 09.01.1807) ait bu yarlık, adıgeçen şahın önemli münşîlerinden olan Mirza Muhammed Razî Tebrizîtarafından kaleme alınmış olup, devlet adamı Mirza Muhammed ŞefiBendpeyî’nin sadrazam makamına atanmasıyla ilgilidir. Belgenin elyazmasıTahran’daki İran İslâmî Şûrâ Meclisi Kütüphanesi’nde 1453/15 arşivnumarasıyla kayıtlıdır. Makale kapsamında söz konusu belgenintranskripsiyonu ve günümüz Türkçesine çevirisi gerçekleştirilmiş, tarihî birkaynak olarak incelenmiş ve değerlendirilmiştir.