Sûrebaşı Tezhiplerinde Desen Çeşitliliğini Sağlayan Unsurların Alanya Müzesi 487 Envanter Numaralı Kur’an-ı Kerîm Örneğinde İncelenmesi

Abstract

Müze ve kütüphanelerde korunan yazma eserler arasında nüsha sayısı bakımından Kur’an-ı Kerimler ilk sıralarda yeralmaktadır. Tezyin edilmiş Kur’an-ı Kerim nüshaları koleksiyonların nadide eserlerini oluşturmaktadır. Mushaf tezyinatgeleneğinde karşımıza çıkan alanlardan birisi de sûrebaşı (başlık, unvan) tezhipleridir. Kur’an-ı Kerim’de mevcut yüz on dörtadet sûrenin yüz on ikisinde (Fatiha ve Bakara sûresi hariç), yer alan sûrebaşı tezhiplerinde kullanılan desen sayısı, eseregöre değişiklik göstermektedir. Nakkaşhanede, sanat merkezlerinde veya zengin kitap hamilerinin desteğiyle hazırlananeserlerde tezyinat yoğunluğu ve desen çeşitliliği artmaktadır. Desenlerde görülen motiflerin; formu, büyüklüğü, sıklığı,çeşitleri, denge, espas vb. unsurlar üslupların karakteristik özelliklerini yansıtırlar. Bu özellikler, istinsah tarihi belli olmayanyazma eserlerin dönem tahmininde yararlanılan kıstaslardandır. Yazma eserlerin, yapılan bilimsel araştırmalarla yazılıolarak kayıt altına alınması ve gelecek nesillere aktarılması önem arzetmektedir. Bu nedenle yapılan çalışmada klasiküslupta hazırlanmış ve istinsah tarihi belli olmayan Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğü’nde korunan Alanya Müzesi487 Envanter Numaralı Kur’an-ı Kerîm kapsamında, sûrebaşı tezhiplerinde görülen desen çeşitliliğini sağlayan unsurlarüzerinde durularak, kullanılan kompozisyon, biçim, teknik ve motif özellikleri sistematik bir yol izlenerek değerlendirilmiştir.