Yeniçerilik-Bektaşilik ilişkileri ve Yeniçeri isyanlarında Bektaşiler

Abstract

Yeniçeri-Bektaşi ilişkilerinin ne zaman ve nasıl başladığı konusu hala tartışmalıdır. İlk Os-manlı askeri birlikleri üzerinde Ahiliğin kesin bir etkisinin bulunduğu bilinmekle birlikteHacı Bektaş Veli kültü nün ocağın kuruluşundan itibaren Yeniçeriler arasında yayıldığı da va-kıadır. Dönemin canlı şahitlerinden Aşıkpaşazâde, Hacı Bektaş Velinin Osmanlı hükümdar-ları ile görüştüğü fikrine karşı çıkarken Yeniçerilerin giydiği börk ün de onunla ve Bektaşiliklebir ilgisinin olmadığını savunmaktadır. Bu durumda Yeniçerilik-Bektaşilik ilişkilerinin ancakXVI. yüzyılda belirginleştiği söylenebilmektedir. Özellikle bu yüzyılın sonunda, Bektaşi şeyhve dervişlerinin Yeniçeri ordugâhında ikamet etirilmesiyle iki kurum arasında sarsılmazbir bağ meydana gelmiştir. Nitekim Yeniçerilik-Bektaşilik birlikteliği zaman zaman Yeniçeriisyanlarına Bektaşilerin de iştirak etmesiyle sonuçlanmıştır. Her ne kadar Sultan III. Selimdönemine kadar Bektaşilerin Yeniçeri isyanlarına katıldıklarına dair bilgilere tesadüf olun-muyorsa da Alemdar Mustafa Paşa olayında ve Vaka-i Hayriyede bazı Bektaşi şeyh ve der-vişlerinin Yeniçerilerle birlikte hareket etikleri anlaşılmaktadır. O kadar ki bu isyanlara kadarvaran ilişkiler 1826da iki kurumun birlikte yasaklanmasına ve aynı kaderi paylaşmalarına yolaçmıştır. Bu çalışmada Yeniçerilik-Bektaşilik ilişkilerinin nasıl başladığı ve gelişme gösterdiğitespit edildikten sonra Yeniçeri isyanlarında Bektaşilerin aldıkları tutum incelenmektedir.