Uludağ Göknarı ve Sarıçam İbrelerinin Bazı Kimyasal Bileşiklerinin Meşcere Yaşına ve Bazı Toprak Özelliklerine Bağlı Olarak Değişimi

Abstract

Ormanlar karbondioksitin bağlanması, su ve mineral döngüsü, toprak ve suyun korunması, iklimin düzenlenmesi ve en önemlisi atmosferdeki oksijenin sağlanması gibi ekolojik fonksiyonları düzenlediği gibi ekonomik ve sosyokültürel olarak da faydalar sunan doğal kaynaklardır. Göknar ve sarıçam herdem yeşil, ekolojik çeşitlilik ve ekonomik olarak önemli orman ağaçlarındandır. Burada sunulan çalışmada, Kastamonu yöresinde yayılış gösteren Uludağ göknarı (Abies nordmanniana subsp. bornmulleriana Mattf.) ve sarıçamın (Pinus sylvestris L.) ibrelerinin kimyasal içerikleri üzerinde ağaç yaşı ve bazı toprak özelliklerinin etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amacı gerçekleştirmek için, farklı yaş gruplarındaki Uludağ göknar (38, 60, 90, 100) ve sarıçam (18, 30) ağaçlarından alınan ibre örneklerinin fotosentetik pigment (klorofil and karotenoit), prolin, toplam çözünür protein, glikoz, fruktoz, sakkaroz, nişasta miktarı, lipit peroksidasyon seviyesi (MDA, malondialdehit), hidrojen peroksit (HO2) konsantrasyonu, askorbat peroksidaz (APx), guaiakol peroksidaz (GPx), katalaz (CAT) ve süperoksitdismutaz (SOD) aktiviteleri belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, 90 yaşındaki Uludağ göknarı ibrelerinde pigment, glikoz, nişasta, MDA ve HO2 miktarı, APx, GPx ve CAT aktivitesi en yüksek bulunurken, prolin ve protein miktarları en düşük bulunmuştur. 38 yaşındaki Uludağ göknarı ibrelerinde ise prolin and protein miktarı en yüksek tespit edilirken, pigment, şeker, nişasta ve MDA miktarı ise daha düşük belirlenmiştir. 60 yaşındaki Uludağ göknarı ibrelerinde ölçülen aynı parametreler ise en düşük miktarlara sahip olmuştur. 18 yaşındaki sarıçam ibrelerinde fotosentetik pigment, prolin ve protein miktarı, APx, GPx ve CAT aktivitesi yüksek bulunurken, şeker ve nişasta miktarı ile SOD aktivitesi ise 30 yaşındaki ibrelerde daha yüksek bulunmuştur. Sonuç olarak, 90 yaşındaki Uludağ göknarı ile 18 yaşındaki sarıçamın diğer yaş gruplarına göre daha üstün özelliklere sahip olduğu; her iki tür ele alındığında ise Uludağ göknarının daha tolerant bir tür olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlara ek olarak, orman ağaçlarının toprak özelliklerine göre gösterdiği davranışlarının ağaç türü ve ağaç yaşına göre farklılıklar gösterdiği sonucuna varılmıştır. Bununla beraber, kesin bir sonuca varabilmek için daha fazla ağaç türlerini ve farklı yaşları kapsayan daha detaylı çalışmalara ihtiyaç bulunmaktadır