2003 yılında Ankara atmosferi mantar sporları konsantrasyonu ve meteorolojik faktörlerin etkisi

Abstract

Havada bulunan ve konsantrasyonları meteorolojik şartlara bağlı olarak sürekli değişim gösteren mantar sporları, gerek atopik bireyler üzerindeki alerjik etkileri, gerekse immün sistemi zayıf/baskılanmış kişilerdeki fırsatçı patojenik etkileri nedeniyle önem taşımaktadır. Bu çalışmada, 2003 yılında Ankara atmosferinde bulunan mantar sporlarının tanımlanması ve spor konsantrasyonlarının meteorolojik faktörlere bağlı olarak değişiminin araştırılması amaçlanmıştır. Ocak-Aralık 2003 tarihleri arasında gerçekleştirilen çalışmada, mantar sporları volümetrik esasa göre çalışan Burkard aleti ile toplanmış ve mikroskopik olarak morfolojik yapılarına göre cins düzeyinde olası tanımlama yapılmıştır. Çalışma süresince 35 mantar taksonuna ait toplam 433.079 spor/m3 saptanmıştır. Bu sporların %75.5'i Cladosporium, %6.1'i Alter-naria, %2.2'si Leptosphaeria, %2.2'si Ustilago, %2.1'i tek septalı askosporlar, %2'si Exosporium, %1.6'sı Pleospora ve %1.3'ü Drechslera olarak tanımlanmış; konsantrasyonları < %1 olan diğer cinsler ise atmosferdeki sporların %7.1'ini oluşturmuşlardır (%0.7-0.1 arasında değişen oranlarda Puccinia, Curvularia, Coprinus, Nigrospora, Periconia, Melanomma, Torula, Ascobolus, Agrocybe, Pithomyces, Stemphyllium, Ga-noderma, Boletus, Peronospora, Venturia, Paraphaeosphaeria, Epicoccum, Didymella, Chaetomium, Fusari-um; %0.09-0.01 arasında değişen oranlarda ise Oidium, Xylaria, Botrytis, Melanospora, Dictyosporium, Sporormiella, Tetracoccosporium). Spor konsantrasyonlarının mevsimsel dağılımı incelendiğinde; tüm aylarda mantar sporlarına rastlanmakla birlikte en yüksek değerin (100.697 spor/m3) Temmuz ayında, en düşük değerin (4268 spor/m3) ise Ocak ayında saptandığı izlenmiştir. Meteorolojik faktörlerin spor konsantrasyonları üzerindeki etkilerinin araştırılması sonunda; aylık ortalama sıcaklığın (> 20°C) güçlü artırıcı etki, ortalama rüzgar hızının (3 m/s) zayıf artırıcı etki, ortalama bağıl nem (< %50) ve yağış miktarının (0-20 mm) ise güçlü azaltıcı etki gösterdiği saptanmıştır. Çalışmamızda ayrıca, olası tanımlaması yapılan mantarların haftalık spor konsantrasyonlarını ve sporların alerjenite düzeylerini gösteren bir yıllık spor takvimi hazırlanmıştır. Bu çalışmanın verilerinin, konu ile ilgili diğer araştırmacılara ve alerjik hastalıkların değerlendirilmesinde klinisyenlere yardımcı olacağı umut edilmektedir.