SELANİK VİLAYETİNDE BEKTAŞİLİK

Abstract

Selanik Türk idaresine girdikten sonra Bektaşiliğin faaliyet gösterdiği önemli bölgelerden biridir. XIII. yüzyılda Sarı Saltuk'un Rumeli'de tekkeler kurmasından başlayarak Yeniçeri ordusuyla birlikte fetihlere iştirak eden Bektaşi dervişleri, devlet tarafından iskân edilen Türkmen-Yörük aşiretleri Bektaşiliğin Selanik ve çevresine taşınmasında etkili olmuştur. Fatih döneminde Selanik çevresinde tekkeler açan Bayezid Baba ve halifeleri dikkat çekmektedir. Ayrıca Kara Baba, Musa Baba, Süleyman Dede, Aydına Baba tekke ve türbeleri Selanik merkezinde Bektaşiliğim temsilcisi olmuşlardır. Selanik vilayetine bağlı Katerin, Serez, Ustrumca, Vardar, Kesrin ve Kesendire gibi yerleşim birimlerinde de tarikat yayılmıştır. Ancak 1826 yılında Yeniçeri Ocağı ile birlikte Bektaşiliğin yasaklanması hadisesinden Selanik tekkeleri de etkilenmiştir. Bu süreçte meydan odaları yıktırılırken mal varlıkları birer birer zapt edilmiştir. Bayezid Baba Tekkesi Rıfai tarikatına, Kara Baba Tekkesi Halveti tarikatına, Yenice-i Vardar'ın Esirlik köyündeki Hasan Baba Tekkesi ise Kadiri tarikatına devredilmiştir. Böylece Selanik'te kesintiye uğrayan Bektaşilik zamanla yeniden canlanmıştır. Bununla birlikte Selanik ve çevresinin Türk idaresinden çıkması üzerine bölgedeki Müslüman ahalinin durumu gün geçtikçe kötüye gitmiş, özellikle Millî Mücadele döneminde Yunanlılar bölgede Müslüman katliamına başlamışlardır. 1922 yılında ileri gelen kişilerle birlikte Bektaşi şeyhi Hasan Baba da şehit edilmiştir. 1924 nüfus mübadelesinin ardından ise bölgede Bektaşilik tamamen yok olma tehlikesi altına girmiştir. Bu çalışmada arşiv belgeleri ışığında Selanik vilayetinde tarih boyunca faaliyet gösteren Bektaşi tekke ve türbeleri ortaya konulmaya çalışılmaktadır.