Uludağ Göknarı (Abies nordmanniana subsp. bornmülleriana Mattf.) meşcerelerinin toprak organik karbon, toplam azot ve besin element konsantrasyonları ve stokları üzerinde bakı ve yükseltinin etkisi

Abstract

Topografik yükselti ve bakının, Uludağ göknarının ölü örtü, toprak özellikleri, toprak organik karbon (TOK), toplam azot (TA) ve diğer toprak besin elementi (C, N Ca, Mg, P, K, S, Fe, Mn, Na, Cu, Zn, Cl, Ni ve Co) konsantrasyonları ve stoklarına etkilerini belirlemek amaçlı Bursa Uludağ Milli Parkı’nda bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla, Uludağ göknarının yayılış yaptığı kuzey (K) ve güney (G) bakıların, beş yükselti kuşağından (Z1: 1400–1500 m, Z2: 1500-1600 m, Z3: 1600–1700 m, Z4: 1700-1800 m, Z5: 1800-1900 m) ve dört toprak derinlik kademesinden (D1: 0–10 cm, D2: 10–20 cm, D3: 20-30 cm, D4: 30-40 cm) ölü örtü ve toprak örnekleri alınmıştır. Sonuçlar genel olarak değerlendirildiğinde, Uludağ göknarı toprak organik karbon ve toplam azot konsantrasyonunun ve stokunun yükseltiye bağlı olarak arttığı ve her bir yükselti kuşağının K bakısında G bakıya göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Örneğin, TOK stoku, K bakıda yükseltiye bağlı olarak hektarda162 tondan 182 tona, G bakıda ise 116 tonda 176 tona doğru bir artış göstermiştir. TOK stoku, K bakıda G bakıdan %19.7 daha fazla bulunmuştur. Benzer şekilde, TA stokuda, K bakıda yükseltiye bağlı olarak hektarda 9.77 tondan 10.9 tona, G bakıda ise 7.64 tondan 10.1 tona doğru bir artış göstermiştir. Diğer yandan, makro besin elementlerinden Ca, Mg ve P konsantrasyonları ve stoklarında yükseltiye bağlı olarak azalırken, K ve S ise yükselti ile önce bir azalma daha sonra ise bir artış gösterme eğiliminde olduğu belirlenmiştir. Yükseltiye bağlı benzer eğilim mikro besin elementleri içinde tespit edilmiştir. Bununla beraber, genel olarak makro ve mikro besin elementleri her bir yükselti kuşağında, kuzey bakılarda güney bakılardan daha yüksek bulunmuştur. Uludağ göknarının yükselti ve bakıya bağlı değişen ölü örtü ve toprak özelliklerinin (özellikle hacim ağırlığı) yanında mikroiklime bağlı ölü örtü miktarının ve ayrışmasının toprak organik karbon, toplam azot ve diğer makro ve