Bağdat Paktı’na Etkisi Bakımından 1958 Irak Askeri Darbesi

Abstract

Bu makalede, Irak’ta monarşinin yıkılmasına yol açan 14 Temmuz 1958 Askeri Darbesi,özellikle Bağdat Paktı’na tesir eden tarafları, ulusal ve yabancı kaynaklar esas alınarakanlaşılmaya, aydınlatılmaya ve değerlendirilmeye çalışılmıştır.NATO ve SEATO arasında bir köprü pozisyonunda teşkil edilen ve SovyetlerBirliği’nin Orta Doğu’ya nüfuz etmesini önlemeye yönelik olarak kurulan Bağdat Paktı(Middle East Treaty Organization-METO)’nın temelleri Türkiye ile Irak arasında 24Şubat 1955’te yapılan anlaşmayla atılmış, İran, Pakistan ve İngiltere Pakta sonradankatılmıştır. Türkiye’yi bölgede yabancılaştırırken Batı karşıtı bloğu güçlendiren BağdatPaktı, Arap dünyasında olumlu karşılanmamış, özellikle Mısır, bu Paktı Arap Birliği’nekarşı bir oluşum olarak değerlendirmiş ve büyük bir tepki göstermiştir. Arap devletlerineve İsrail hariç Orta Doğu devletlerine açık tutulan bu örgüte Irak’tan başka hiçbir Arapdevleti katılmamıştır. Ancak, General Kasım’ın liderliğinde gerçekleştirilen askeri darbe,Irak’ta monarşiye son verdiği gibi, bölge siyaseti üzerinde de önemli değişikliklere yolaçmıştır.Bu askeri darbe öncelikle, kuruluşu sırasında Bağdat Paktı’na cephe alan Mısırliderliğindeki Arap Bloğu’nun lehine sonuçlar doğurmuştur. Diğer taraftan darbe, OrtaDoğu’daki Batı aleyhtarı unsurları güçlendirmiş, Türkiye’yi Batı dünyasına daha dayakınlaştırmıştır. Irak’ta gerçekleşen bu darbeyle, hem radikal Arap kampına yeni veönemli bir katılım sağlanmış, hem de Batı savunma sisteminin Orta Doğu’daki uzantısı niteliğindeki Bağdat Paktı’nın, Arap dünyasıyla olan tek bağı da koparılmıştır. ABD’ningirişimleriyle yeniden şekillendirilen ittifak bağı, CENTO (Central Treaty Organization)oluşumu ile devam ettirilmiştir.