“İNSAN MÜZİKAL BİR HAYVANDIR”:PLATON’DAEĞİTİM, AHLAK VESİYASAL DÜZEN ARACI OLARAK MÜZİK

Abstract

Platon, pedagojik, etik ve siyasal gayelerle müziğe felsefesinde çok önemli bir rol vermiş bir filozoftur. Bununla birlikte bu rol, genelde liberal bir okumayla baskıcı bir siyasal düzen tarafından müziğin araçsallaştırılması üzerindendeğerlendirilmiştir. Platon’un felsefesinde müziğe atfedilen işlevlerin layıkıyla irdelenebilmesi için Antik Yunan müzik anlayışının ne olduğu, nasıl geliştiği ve hangi alanlarla birlikte düşünüldüğü ortaya konulmalıdır. Mousikeyi var eden dinsel, kültürel ve siyasal bağlam belirginleştirildiğinde, bu bağlam içinde Platon’un argümanları daha net biçimde anlaşılabilecektir. Bu bakımdan öncelikle Platon’un insanı ritimden ve uyumdan keyif alıp hareketlerine düzen verebilmesiyle hayvanlardan ayırması önemlidir. İnsan, müzikal bir hayvandır. Müzik, doğrudan onun ruhuna erişebildiği için karakterin biçimlendirilmesinde de önemli olduğu düşünülmüştür. İnsanın iyi bir ahlakla ve yetkin bir yurttaş olarak yetiştirilebilmesi için müzik eğitiminin ayrıntılı biçimde düzenlenmesi gerektiğine inanılmıştır. Özellikle MÖ 5. yüzyılda demokrasiyle birlikte gelişen Yeni Müzik akımının ezgi, ritim ve makamlarda getirdiği yeniliklerin demokrasinin yozlaşmasıyla ilişkili düşünülmesi, Platon’un müzik konusunda sert tedbirlerin alınmasını savunmasında özellikle etkili olduğu söylenebilir. Bununla birlikte tüm yurttaşların müşterek biçimde ve aktif katılımla müzik icra etmesi de Platonik bir ideal olarak karşımıza çıkmaktadır. Yurttaşların birlikte eşgüdüm içinde hareketleri, müzik ile kurulabilmektedir.