Camiden İstiklal ve İstikbale Uzanan Kudretli Bir Ses: Mehmet Âkif’in Kastamonu’daki Vaazlarında Batı Algısı

Abstract

Balkan Savaşları, Birinci Dünya Savaşı ve Millî Mücadele dönemi, Türk milletinin ateşten gömlek giydiği, var olma mücadelesi verdiği yıllardır. İstiklal ve istikbal şairi Mehmet Âkif de bu yıllarda yaşamış; Osmanlı’nın yıkılış ve Türkiye Cumhuriyeti’nin doğuşuna tanıklık etmiş bir aydındır. Millî, vatanî duyguları şiirlerinin başlıca konusu yapmış, eserleri ve fikirleriyle Türk edebiyatında, kültür ve toplum hayatında önemli bir yere sahip olan Âkif, hayatı boyunca milletini sevmiş, bu yolda hiçbir fedakârlıktan kaçınmamış, toplumun problemleriyle hemhal olmuş, hiçbir sorumluluktan kaçmamıştır. İngiliz, Fransız, İtalyan, Yunan işgali altındaki milletinin inlemesine şahit olan Âkif, İstanbul’un işgal edilmesi üzerine Mustafa Kemal’in de davetiyle Anadolu’ya geçmeye karar vermiş; Millî Mücadele yıllarında Anadolu’yu karış karış dolaşarak zaferin kazanılmasında önemli bir pay sahibi olmuştur. Anadolu’da Millî Mücadele’ye destek adına Ankara, Eskişehir, Burdur, Afyon, Antalya, Çankırı, Kastamonu gibi illerin camilerinde milletine seslenmiş, milletini mücadeleye çağırmıştır. Vaazlarıyla; milletinin uyanmasına ve bilinçlenmesine vesile olmuş, milletine yol göstermiş, Türk milletinin zafere olan inancını güçlendirmiştir. Mehmet Âkif’in Türk milleti için önemli ve etkili vaazlarından biri, Kastamonu ve civarında verdiği vaazlardır. Kastamonu’da bulunduğu süre içinde Nasrullah Camiî’nde, civar kaza ve köylerde yaptığı konuşmaların özetleri Eşref Edip tarafından kaydedilmiş ve “Nasrullah Kürsüsünde”, “Müslümanların Terakkileri İslama Sarılmalarına Bağlıdır”, “Tam Müslüman Olmadıkça Felah Yoktur”, “Ye’se Düşenler Müslüman Değildir” başlıkları ile Sebilürreşad dergisinde yayımlanmıştır. Âkif, buradaki konuşmalarında birçok konuya temas ettiği gibi Batı’ya karşı düşüncelerini de dile getirmiştir. Vaazlarında, Batı’ya topyekûn karşı olmadığını ifade etmiş, Batı’nın ilim, teknik, sanatının vs. iyi taraflarının örnek alınması gerektiğini vurgulamış; diğer taraftan da Batı’nın olumsuz yanlarını açık bir şekilde ortaya koymuştur. Bu çalışmada Mehmet Âkif’in Kastamonu’daki vaazlarından hareketle Batı’yı nasıl algıladığı ve Batı’ya bakışı ortaya koyulmuştur.