EBÛ HANÎFE’NİN (Ö. 150/767) HAYATI VE ZÜHD ANLAYIŞI

Abstract

Hanefi mezhebinin kurucusu Ebû Hanîfe, İslam ilim ve düşünce tarihinin en önemlişahsiyetlerinden biri kabul edilmektedir. Kendisine ilim ve zekâsının yüksekliğineişaret etmek üzere en büyük imam manasına gelen ‘İmâm-ı A‘zam’ lakabıverilmiştir. Çok sayıda öğrenci yetiştiren Ebû Hanîfe görüş ve düşünceleriyle Ehl-iSünnet anlayışının oluşmasına zemin hazırlamıştır. Kur’an ve sünnet temelli dinanlayışını benimseyen Ebû Hanîfe bid‘at olarak kabul ettiği görüş ve düşüncelerleyoğun bir şekilde mücadele etmiştir. Onun hakkında yapılan çalışmalarda, şahsiyetive manevî yaşantısına yeterince temas edilmediği daha ziyade kelâmî ve fıkhîkonulardaki görüş ve düşünceleri ön plana çıkarıldığı görülmektedir. Bu çalışma iseonun hayatı ve manevî yaşantısına dair bir kısım hususları irdelemeyiamaçlamaktadır. Ebû Hanîfe zühd, vera‘ ve âhireti tercih etme konusunda yüce birmakâma ulaşmış ve evliyaullahın en gözde isimlerinden birisi olmuştur. Tasavvuftarihinin zühd döneminde yaşayan Ebû Hanîfe şahsiyeti ve mânevî yaşantısıylabirçok önemli sûfîyi etkilemiş ve tasavvufun müstakil bir ilim dalı olarak yeredinmesinde talebeleri kanalıyla etki etmiştir. Kendisi zengin ve varlıklı olmasınarağmen dünyaya meyletmemiş, zâhidâne bir hayatı tercih etmiştir. İlim ve ibâdeteksenli bir hayat geçirmiş, idarenin teklif ettiği görevlerden hep uzak durmuştur.Ebû Hanîfe’ye bazı kitaplar nispet edilmektedir. O kitaplardan biri de el-Vasiyye’dir.el-Vasiyye’de Ebû Hanîfe’nin şahsiyeti ve manevî hayatına dair bazı yaklaşımlarıbulmak mümkündür. Bu çalışmada temelde el-Vasiyye’den hareketle tarih ve tabakâttürü ana kaynaklardan da istifade edilerek Ebû Hanîfe’nin zühd hayatı ortayakonulmaya çalışılmıştır.