CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE TÜRKİYE’DE ÜZÜM YETİŞTİRİCİLİĞİ VE ÜZÜM POLİTİKALARI (1923-1960)

Abstract

Cumhuriyetin ilanından 1960’a kadar olan dönemde Türkiye’de üzüm yetiştiriciliği ve üzüm politikaları ile bunun ekonomiye olan yansımaları makalenin konusunu teşkil etmektedir. Çalışma, Cumhuriyetin İlk Dönemi’nde bağcılık ile üzüm üretimi ve ticareti (1923-1950); DP Dönemi’nde Türkiye’de üzüm üretimi ve ticareti (1950-1960) ile sınırlandırılarak iki dönem dâhilinde ele alınmıştır. Cumhuriyet Dönemi’nde üzüm üretimi ve üzüm politikalarının ekonomiye olan yansımaları sayısal veriler ışığında değerlendirilmiştir. Çalışmanın kaynak materyalini, Başkanlık Cumhuriyet Arşivi Belgeleri, resmi yayınlardan; Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zabıt Ceridesi, kanunlar ve tutanak dergileri, Türkiye Cumhuriyeti Resmî Gazetesi, istatistik yıllıkları, ayın tarihi ve dönemin süreli yayınları arasında bulunan tarım ve ekonomi dergilerinin makaleleri oluşturmaktadır. Konu incelenirken, dönemin Türkiye’si ile dünyanın bağcılık ve üzüm üretimi alanında yaşanan gelişmeleri göz önüne getirilerek gerekli değerlendirilmelerde bulunulmuştur. Çalışmada elde edilen sonuçlar şunlardır: Cumhuriyetin ilanıyla birlikte üzüm üretimi ve ihracatının artırılmasına özen gösterilmesine rağmen 1929 Dünya Ekonomik Buhranı ve akabinde başlayan II. Dünya Savaşı’nın olumsuz şartları üzümcülüğü sekteye uğratmıştır. Buna karşın üreticilere yapılan mali destekler, kooperatifleşme yönünde gerçekleştirilen örgütlenmeler ve çekirdeksiz kuru üzüm ihracatının murakabesine dair nizamnamenin yürürlüğe konulması, Türkiye’de üzüm üretimi ve ticaretinin geliştirilmesi yönünde önemli adımları teşkil etmiştir. DP Dönemi’nde ise bir yandan köylerde kurulacak toplu bağ ve meyvelikler için Tarım Bakanlığı bütçesinden ödenekler tahsis edilmesi öbür yandan Amerikan, aşılı ve yerli asma türlerinin üretiminde sayıca artış kaydedilmesi, üzüm yetiştiriciliği ve satışının daha da ileri bir seviyeye taşınmasına yardımcı olmuştur.