GAIUS GRACCHUS’UN REFORM PROGRAMININ GENEL KARAKTERİ VE ROMA CUMHURİYETİ’NİN SOSYO-POLİTİK SINIRLARI

Abstract

Tiberius Gracchus’un İÖ II. yüzyıldan itibaren giderek derinleşen ve Roma ordusunun bel kemiği niteliğindeki çiftçi-askerlerin mülksüzleşmesiyle gün yüzüne çıkan krizi toprak reformuyla aşmayı hedefleyen programı, nobilitastan (soylu ailelerden) terkip eden senatus oligarşisi tarafından kanla bastırılmıştır. Gaius Gracchus, ağabeyi Tiberius ve takipçilerinin öldürülmesinden yaklaşık on yıl sonra tribunus seçilerek halk partisinin (populares) liderliğine geçmiştir. Gaius Gracchus’un koloni kurulumu ve küçük üreticileri koruyan çeşitli yasalar üzerinden ağabeyinin reformlarını sürdürmüştür. Gaius’un stratejisini farklılaştıran Roma siyasetinde kökleri patricii-plebes mücadelesi dönemine değin uzanan populares (halkçılar) optimates (“en iyiler”- muhafazakarlar) şeklinde İÖ III. yüzyıldan itibaren tebarüz eden siyasi kutuplaşma içerisinde populares yararına toplumun farklı kesimlerinden destek sağlama çabasıdır. O, reform programını başarılı kılmak amacıyla equites (atlılar), plebs urbana (şehirli avam) ve plebs rustica (taşralı halk) gibi Roma toplumunun farklı kesimlerine imkanlar ve imtiyazlar yaratmıştır. Italia’daki müttefik hukuklu topluluklara oy hakkını vererek siyasi mücadelesine tüm İtalya sathına yayarak destek toplamak istemesi, senatus oligarşisini meydana getiren optimatesin engellemesiyle karşılaşmıştır. Gaius Gracchus’un reform programı kapsamında izlediği strateji, Geç Cumhuriyet Dönemi’ndeki siyasi kutuplaşmada Cumhuriyeti sosyo-politik sınırlarına ulaştıracak tayfı sunmuştur.