Investigation of the Components of Patterns Providing Diversity in the Qur’an Numbered 487 in the Alanya Museum Inventory

Abstract

Among manuscripts preserved in museums and libraries in Turkey, the Qur’an has the most number of copies. Copies of decorated Qur’ans constitute the most precious pieces of the any collection. One of the fields in the Qur’an gilding tradition is Sûrebaşı Gildings (a gilding adorning the top of the Surahs in the Qur’an). The pattern quantity of Sûrebaşı Gildings present in 112 of the 114 existing surahs (except surah al-Fatihah and surah al-Baqarah) in the Qur’an shows an alteration depending on the individual piece. In the pieces prepared in arthouses, art centres, or with the support of wealthy patrons, gildings are denser and their diversity is much greater. Factors of motifs visible in patterns such as form, size, frequency, variety, balance, spacing, etc., reflect unique features of artistic styles. These factors act as benchmarks to help date the manuscripts with an unclear copying date. Preserving manuscripts as a cultural heritage, recorded and handed down to the next generations is of great importance. In this study, the composition, shape, and technical and motif features of the Alanya Museum 487 inventory numbered Qur’an have undefined date of rewriting, and it was constructed in a classical style, preserved in the Konya Manuscript Regional Directorate, and systematically evaluated while dwelling on components, thus ensuring the diversity of designs seen in Sûrebaşı gildings.

Müze ve kütüphanelerde korunan yazma eserler arasında nüsha sayısı bakımından Kur’an-ı Kerimler ilk sıralarda yeralmaktadır. Tezyin edilmiş Kur’an-ı Kerim nüshaları koleksiyonların nadide eserlerini oluşturmaktadır. Mushaf tezyinatgeleneğinde karşımıza çıkan alanlardan birisi de sûrebaşı (başlık, unvan) tezhipleridir. Kur’an-ı Kerim’de mevcut yüz on dörtadet sûrenin yüz on ikisinde (Fatiha ve Bakara sûresi hariç), yer alan sûrebaşı tezhiplerinde kullanılan desen sayısı, eseregöre değişiklik göstermektedir. Nakkaşhanede, sanat merkezlerinde veya zengin kitap hamilerinin desteğiyle hazırlananeserlerde tezyinat yoğunluğu ve desen çeşitliliği artmaktadır. Desenlerde görülen motiflerin; formu, büyüklüğü, sıklığı,çeşitleri, denge, espas vb. unsurlar üslupların karakteristik özelliklerini yansıtırlar. Bu özellikler, istinsah tarihi belli olmayanyazma eserlerin dönem tahmininde yararlanılan kıstaslardandır. Yazma eserlerin, yapılan bilimsel araştırmalarla yazılıolarak kayıt altına alınması ve gelecek nesillere aktarılması önem arzetmektedir. Bu nedenle yapılan çalışmada klasiküslupta hazırlanmış ve istinsah tarihi belli olmayan Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğü’nde korunan Alanya Müzesi487 Envanter Numaralı Kur’an-ı Kerîm kapsamında, sûrebaşı tezhiplerinde görülen desen çeşitliliğini sağlayan unsurlarüzerinde durularak, kullanılan kompozisyon, biçim, teknik ve motif özellikleri sistematik bir yol izlenerek değerlendirilmiştir.