MARIUS’UN ORDU REFORMU VE POPULARES

Abstract

Marius, ilk consulluğu için girdiği seçimlerde proconsul Mettelus’u Numidia Savaşı’nı gereksiz yere uzatmakla itham etti. Bu nedenle, Iugurtha’yı yakalayıp Roma halkına teslim etme vaadini yerine getirmesi için öncelikle çoğunluğu proletarii kesiminden vatandaşların oluşturduğu gönüllülerden asker topladı. Bu uygulamaya değin Roma vatandaş ordusu celplerinde, vatandaşların gelirlerine göre kayıtlandıkları beş sınıftan birine mensup olmaları dikkate alınmıştır. Bu, aynı zamanda centuria meclisinin de temelini teşkil eden kriterdir. Ancak Marius asker celbini, geleneksel optimates - populares kutuplaşmasına dayanarak nobilitasa karşı bir siyasi düzlemde gerçekleştirdi. Onun askere alımda getirdiği bu yeniliğin arka planında ise İÖ II. yüzyıldaki sosyoekonomik krizin bir sonucu olarak Roma vatandaş ordusunun temel insan kaynağı assiduinin (orta sınıf çiftçiler) yoksullaşması ve buna bağlı olarak kendini donatabilen vatandaşları silahaltına almanın güçleşmesi vardır. Bu nedenle, Tiberius ve Gaius Gracchus kardeşler de öncelikle bir toprak reformu programıyla halkın ekonomik durumunu düzeltmeyi hedeflediler. Bunun yanında onlar, senatusun devlet idaresindeki ağırlığını halk meclisleri ve temsilcileri lehine değiştirmeye çalıştılar. Buna karşı senatus, Roma ordusunun proletarileşmesine neden olan koşulları düzeltmeye çalışan Gracchus reformlarını etkisiz kılsa da hâlihazırdaki yönetim krizi, proletariusları (mülksüzler) orduya alan popularis (halkçı) bir lideri ortaya çıkardı. Senatusun hakimiyetini tesis ettiği Gracchus sonrası dönemde ortaya çıkan yolsuzluk olayları ve başarısızlıklar senatusa muhalefet eden siyasetçileri yeni yöntemler aramaya sevk etti. Ordunun karşılaştığı insan kaynağı sorununa pratik bir çözüm bulan Marius, dönem koşullarının ve senatusa muhalif kesimlerin zorlamasıyla askerlerini siyasi bir araç olarak kullanarak populares hareketini dönüştürdü. Bu çalışmada öncelikle ordu reformunu gerekli kılan tarihsel koşullar ele alınmaktadır. Bunun yanında Roma Cumhuriyet tarihi boyunca askerlik ve siyasi temsil arasındaki ilişki, centuria meclisi üzerinden incelenmektedir. Bu bağlamda Marius’un ordu reformunu mümkün kılan siyasi krizlerin arka planında yer alan senatus - populares çatışması çalışmanın odağında bulunmaktadır. Böylece, asker celbindeki yeniliğin Roma siyaseti içindeki sonuçlarının daha açık bir şekilde anlaşılması hedeflenmektedir.