Hadis Edebiyatında Toplum Örfü Olarak Çok Evlilik

Abstract

Konulu hadis edebiyatının “nikâh” bölümlerindeki başlıkların bütünüyle çok eşliliğe göre kurgulanmışolması, bu konu üzerinde daha çok durmayı gerekli kılmaktadır. Hadis edebiyatının neredeyse tamamındaçok eş edinebilirlik olgusal olarak hâkimdir. Modern dünyada Kur’ân ve hadis metinlerinin çok eşliliğemeşrûiyet getirmediği tezi yaygınlaşma eğilimindedir. Fiilî çok eşlilik ile çok eş edinebilirlik arasında birfarkın bulunduğu belirtilmelidir. Bu çalışmada konu adâlet şartı bağlamında tartışılmış, hadis edebiyatının“nikâh” bölümlerinin çok eşliliğe göre kurgulanmasının örnekleri verilmiştir. Soruyu: “İslam’da çok eşlilikvar mı yok mu?” şeklinde kurgulamak uygun düşmemektedir. Soruyu: “çok eşliliğin yasaklanması vecaydırıcı cezalar getirilmesi şeklindeki modern uygulamanın dinen meşru olduğu söylenebilir mi?” şeklindesormak gerekir. Hadis kaynaklarında çok eşlilik kurumsal olarak mevcuttur. Çok eşliliği yok saymanınmümkün olamayacağı bir durum söz konusudur. Zorunlu tek eşlilik, fiilî tek eşlilik anlamına gelmemektedir.Bir konu toplumda sosyal bir olgu olarak bulunuyorsa yasaklama sadece uygulamayı kayıt dışınasürüklemektedir. Sosyolojik olgular yasaklarla ortadan kaldırılamaz. Çok eş edinebilirliğin kanunlayasaklanması fiilî çok eşliliği azaltmamakta, insanları kayıt dışı beraberliğe yönlendirmektedir. Günümüz koşullarında İslam’da tek eşlilik dışında bir seçeneğin bulunmadığı yolundaki algının bilimsel dayanaklarıbulunmamaktadır. Hz. Peygamber'in çok eşliliği sadece mecburiyet ile açıklanamaz. Hz. Peygamber, nikâhederken de boşarken de doğal davranmıştır. İçlerinden biriyle resmi bir evlilik sözleşmesi olmasa bile, iki yada daha fazla kadınla aynı anda yaşamak, fiili çok eşlilik olarak kabul edilmelidir. Kur’ân’ın çok eşliliğitamamen yasakladığı şeklinde bir anlayışı hadis edebiyatı desteklememektedir.