İslâm Hukukunda Bir Tasarrufta Birden Çok Vekil Tayini ve Sonuçları

Abstract

İslâm hukukuna göre bir iş için birden fazla vekil tayini mümkündür. Ancak vekillerin birbirlerinden ayrı olarak tasarruf yapmaları hakkında farklı durumlar ve görüşler bulunmaktadır. Bu vekillerin ayrı akitler ile görevlendirilmeleri söz konusu ise vekâlet konusu işi görmekte ayrı hareket edebilirler. Aynı akitler ile tayin edilen vekiller kural olarak birlikte tasarruf etmelidirler. Müvekkil bu vekillere müstakil tasarruf izni verebilir. Hanefîlere göre her iki vekilin görüşüne ihtiyaç duyulmayan durumlarda da vekiller müstakil tasarrufta bulunabilirler. Örneğin bedelsiz boşama, kendisi ve verilecek kişisi muayyen hibenin teslimi, vedîa, gasp edilmiş mal ve fasit satışta mebî‘in geri verilmesi ve müvekkile ait bir borcun ödenmesinde her iki vekilin de ortak görüşü gereklidir. Bu tür tasarrufları vekillerin birlikte ifası ya işin sonucunun etkilenmemesi veya müvekkilin güveninin korunması için gereklidir. Dava vekâleti ise vekillerin hepsinin görüşüne ihtiyaç duyulan konulardan olsa bile duruşmada karışıklığın önüne geçmek için tek vekil tarafından icra edilir. İslâm hukuku kaynaklarında konu ile ilgili genel kurallar yukarıdaki gibi ifade edilmektedir. Ancak aynı akitte birlikte tayin edilen vekillerin ayrı ve birlikte tasarruflarına dair bütün olasılıklara değinilmemektedir. Bu makalede bir tasarrufta birden çok vekil tayini konusu ile ilgili mezheplerin görüşleri ortaya konulmaya ve bu konu ile ilgili İslâm hukukundaki prensipler tespit edilmeye çalışılmıştır.