İNÖNÜ DÖNEMİ’NDE TÜRKİYE’DE TÜTÜN YETİŞTİRİCİLİĞİ VE POLİTİKASI (1938-1950)

Abstract

Bu çalışma İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanı olduğu 1938’den 1950’e kadar olan dönemdeTürkiye’de tütün yetiştiriciliği ve politikasıyla bunun ekonomiye olan etkilerine odaklanmaktadır.Çalışma, İnönü Dönemi’nde tütün üretimi; tütün tohumu çalışmaları; tütün ticareti; tütünfaaliyetlerinde teşkilatlanma; tütün şirketleri; tütün kongre ve toplantılarıyla sınırlandırılarak altıbaşlık halinde ele alınmıştır. Tütün yetiştiriciliği ve politikasının ekonomiye olan yansımaları sayısalverilerle değerlendirilmiştir. Çalışmanın kaynak materyalini, Başkanlık Cumhuriyet Arşivi Belgeleri,resmi yayınlardan; Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zabıt Ceridesi, kanunlar ve tutanakdergileri, Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazetesi, istatistik yıllıkları ve dönemin süreli yayınları arasındabulunan tarım ve ekonomi dergileriyle gazete makaleleri oluşturmaktadır. Konu incelenirken,dönemin Türkiye’si ile dünyanın tütün yetiştiriciliği alanında yaşanan gelişmeleri göz önünegetirilerek analiz edilmiştir. Makaleden elde edilen sonuçlar şunlardır: İnönü’nün Cumhurbaşkanlığımakamına gelmesinden sonra tütüncülüğün gelişimi için ilk etapta üretim ve tohum ıslahına önemverilmiş, bilhassa kalitece üstün Virginia tohumları Türkiye’ye getirilerek ülkenin çeşitli yörelerindedeneme girişimlerinde bulunulmuştur. II. Dünya Savaşı Döneminde ülkenin hayat pahalılığı, açlık veyoklukla mücadele çalışmalarında ABD, İngiltere ve Almanya başta olmak üzere çeşitli devletleregerçekleştirilen yaprak tütün satışıyla temin edilen döviz sayesinde, Türk ekonomisine önemli birgelir kaynağı meydana getirilmiştir. Ancak dış pazarlarda yaşanan yaprak tütün canlılığına rağmeniç piyasalarda zaman zaman ortaya çıkan taban fiyatı geriliğiyle ilgili yakınmalar, bu dönemin gözeçarpan belli başlı önemli sorunlarından biri haline gelmiştir. Savaşın olumsuz koşullarına rağmenözel teşebbüs tarafından tahsis edilen sermayelerle kurulan şirketler sayesinde Türk tütüncülüğüve ticaretinin geliştirilmesi sürdürülmüştür. Akabinde tütün faaliyetlerinde teşkilatlanma ve çeşitlikongre ve toplantıların düzenlenmesiyle üretim ve ihracat daha da artırılarak milli ekonomiyekatkılar sağlanmıştır.