Anlatıcı kavramının ortaokul Türkçe ders kitaplarına yansımaları

Abstract

Bu araştırmada ortaokul Türkçe ders kitaplarında anlatıcı kavramının nasıl bir görünüm sergilediğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla araştırma tarama çalışması şeklinde düzenlenmiştir. Doküman inceleme yöntemiyle toplanan araştırmanın inceleme nesnelerini; MEB ve özel yayınevlerinin ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan seksen yedi öyküleyici metin oluşturmuştur. Araştırmanın sorun ve alt sorunları temelinde elde edilen verileri çözümlemek için nitel veri analizi yöntemlerinden biri olan betimsel analiz kullanılmıştır. Yapılan betimsel analizler sonucunda MEB ve özel yayınevlerinin incelenen öyküleyici metinlerinde; en fazla nesnel odaklayımın, ikinci sırada ise öznel odaklayımın bulunduğu; bu metinlerde sırasıyla elöyküsel, benöyküsel ve senöyküsel anlatıcı türlerinin kullanıldığı gözlemlenmiştir. Ayrıca MEB ve özel yayınevlerinin ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan öğretim etkinliklerinde anlatıcı kavramına yer vermede tutarsızlık olduğu belirlenmiştir. Bu öğretim etkinliklerinin birbirine benzer şekilde metin çözümleme üzerinde yoğunlaştığı, buna karşın metin üretmeyle ilgili etkinlik kurgulanmadığı görülmüştür. Bu sonuçlara ek olarak incelenen ders kitaplarının büyük çoğunluğunun metin içi sorularında yazar ve anlatıcı karmaşasının bulunduğu tespit edilmiştir. Buna göre ortaokul Türkçe ders kitaplarında metin çözümleme ve üretmenin önemli bir parçası olan anlatıcı türlerinin dağılımı sınıf seviyesine göre düzenlenebilir ve bu kavramla ilgili öğretim etkinliklerinde tutarlık ve üretkenlik artırılabilir. Ayrıca ders kitaplarında bu kavramla ilgili yanılgıların önüne geçmek için yazar ve anlatıcı ayrımı sağlanabilir.