CUMHURİYET DÖNEMİNDE TÜRKİYE’DE LİMAN VE İSKELE POLİTİKALARI (1923-1960)

Abstract

Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren 1960 yılına kadar Türkiye’deliman ve iskele politikaları ile bu politikaların ekonomiye olan yansımaları çalışmanın konusunu teşkil etmektedir. Konu, Cumhuriyetin ilkdöneminde liman ve iskele politikaları (1923-1950); Demokrat Parti(DP) döneminde liman ve iskele politikaları (1950-1960) ile sınırlandırılarak iki dönem halinde ele alınmıştır. Türkiye’de liman ve iskelepolitikaları ile bu politikaların ekonomiye olan katkıları sayısal verilerışığında değerlendirilmiştir. Çalışmanın kaynak materyalini, Cumhuriyet arşivi belgeleri, resmi yayınlardan; zabıt ceridesi, kanunlar ve tutanak dergileri, resmi gazete, istatistik yıllıkları ve ayın tarihinin yanısıra dönemin süreli yayınları arasında bulunan ekonomi dergilerininmakaleleri oluşturmaktadır. Konu incelenirken, deniz ticaretinin geliştirilmesinde liman ve iskelelerin yaptığı katkılar göz önüne getirilerekgerekli değerlendirilmelerde bulunulmuştur. Çalışmada elde edilen sonuç şudur: Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren yabancılar tarafındanyürütülen liman hizmetleri 1925 yılında Türk sermayesi ile kurulan şirketlere devredilmiştir. 1939 yılında liman hizmetlerini devletin üstlenmesiyle Devlet Limanları İşletme Umum Müdürlüğü teşkil edilmiş, bukurum 1944 yılında Devlet Denizyolları ve Limanları İşletme UmumMüdürlüğüne dönüştürülmüştür. Ayrıca çıkarılan kanunlarla liman veiskeleler konusunda yasal boşluklar giderilmiştir. DP döneminde iseliman ve iskelelerin iç ve dış finans kaynakları artırılıp yeniden inşa,ıslah ve genişletilme çalışmalarına girilmesi ve limanların donanımlıhale getirilmesiyle yükleme-boşaltma kapasiteleri artırılmıştır. Bu suretle Türkiye’nin dış ülkelerle yapılan deniz ticaret hacmi genişletilerekmillî ekonomiye önemli katkılar sağlanmıştır.