TÜRK EDEBİYATINDAN İKİ DEJENERE TİP: EFRUZ BEY VE ZÜBÜK KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Abstract

Edebiyat toplumun aynasıdır ve bu doğrultuda yazar, kaleme aldığı eserleri ile içindeyaşadığı toplumun her türlü problemini, aksaklıklarını, meselelerini yansıtır. Bir başkadeyişle yazar, toplumdan etkilenir ve kurguladığı eserleri ile toplumu yenidenşekillendirmeyi amaç edinir. Pek çok yazar, toplumu şekillendirme amacı doğrultusunda,topluma vermeyi amaçladığı mesajı daha çarpıcı kılabilmek adına tipler yaratır. Yaratılan butipler, insana ait belli başlı özellikleri bünyelerinde barındırır ve toplumun belli katmanlarını,belli sınıflarını temsil etme görevini üstlenirler. Bu doğrultuda geçmişten günümüze kadardünya edebiyatında yaratılmış olan pek çok tip, insana ait belli başlı özellikleri ifade edebilmenoktasında anahtar sözcükler haline gelmişlerdir. Örneğin, Moliere’in Harpagon’uyüzyıllardan beridir “cimri tipi” denilince akla gelen ilk isimdir. Madam Bovary “aldatankadın” tipinin en ünlü kahramanıdır. Gonçarov’un Oblomov’u miskin insan tipinin ilk aklagelen örneğidir. Ömer Seyfettin’in Efruz Bey’i ile Aziz Nesin’in Zübük’ü de Türk edebiyatınınen ünlü dejenere tiplerindendir. Yazılış tarihleri arasında kırk yıllık bir fark olmakla birlikteEfruz Bey ve Zübük eserleri arasında pek çok benzerlik de mevcuttur. Bu çalışmada iki eserarasındaki benzer yönler tespit edilerek, karşılaştırmalı biçimde incelenmiştir.