Halkevlerinde Kitap ve Kütüphane Kıyımı: 1951

Abstract

Amaç: Türkiye Cumhuriyeti kültür politikası 1932-1950 yılları arasında ağırlıkla Halkevleri kanalıyla yürütülmüştür. Bu çalışma, 11 Ağustos 1951 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan Halkevlerinin kapatılmasına ilişkin yasayla yaşanan kitap ve kütüphane kıyımını ele almayı amaçlamaktadır. Yöntem: Çalışmada betimleme yöntemi kullanıldı. Çalışmanın hipotezi, bir sivil toplum kuruluşu olan Halkevlerinin kapatılması 1000 kadar kütüphanenin ortadan kaldırılması ve yüzbinlerce kitabın da kıyımına neden olmuştur biçiminde belirlenmiştir. Bulgular: 19 Şubat 1932 tarihinde Atatürk ilke ve devrimlerini yurt genelinde yayılıp tanınması ve devletin kültür politikasının yaşatılması amacıyla kurulan Halkevlerindeki kitap sayısı 750.000’i aşmış, Halkevleri, Halk Odaları ve Halk Okuma Odalarındaki kütüphane sayısı bini bulmuştur. Sonuç: Halkevi kütüphaneleri 19 yıl boyunca gerçek anlamda bir halk kütüphanesi işlevi görmüş, özellikle de amaçlarını yerel çevre içinde yerine getirmiştir. Çok partili döneme geçişle Halkevlerinin kapatılması ötesinde bu kültür kuruluşları içindeki kitapların pek çoğu yağmalanıp, kıyıma uğramış, kütüphaneler kapatılmıştır. Özgünlük: Çalışmada, dokuz şube ile hizmet veren Halkevlerinin yalnız Kütüphane ve Yayın Şubesi yerel etkinlikleri ve kütüphane hizmetleri ele alınmakta; Türk kütüphaneciliği adına ağır olan bu durum, ilk kez irdelenmektedir.