Kestane Orijinli Arı Ürünlerini Tanımlayıcı Ve Kalite Takdirinde Kullanılabilecek Ayırt Edici Biyomarkerların Araştırılması

Abstract

Bal ve bal dışı arı ürünleri olarak adlandırılan propolis, polen, arı zehiri, arı sütü ve arı ekmeği gibi diğer ürünler özellikle son dönemlerde yüksek polifenolik içerikleri, antioksidant ve antimikrobiyal ve bağışıklık sistemini güçlendirici etkileri ile bilinirlik ve tüketici talebi artan ürünler haline gelmiş durumdadırlar. Her birisi ayrı içerik ve biyoaktif niteliğe sahip bu ürünler, hasat edildikleri kovanın parmak izi niteliğindeki biyobelirteçleri de taşımaktadırlar. Günümüze kadar kadar yapılan çalışmalarda, genel olarak bal karakteristiği, kalite nitelikleri ve orijini çalışmaları yapılmış olmasına rağmen bal dışı arı ürünlerinin orijini ve ayırt edici nitelikleri konusunda yapılmış çalışma sayısı yok denecek kadar azdır. Kovandan elde edilen ürünler, kovanın lokalize edildiği floranın parmak izini taşıyan unsurları içermektedirler ki monofloral olarak kaliteli ve orijini belli arı ürünleri elde edilebilmektedir. TUİK verilerine göre, çiçeklenme sürecinde kestane nektar ve poleninin temel hammaddesi olan Orta ve Batı Karadeniz bölgesindeki toplam kestane ağaçlarının yaklaşık 1/3’ünü Kastamonu yöresi içermektedir. Bu da baskın polen olarak kestane oranı yüksek, monofloral kestane balı, propolisi gibi arı ürünlerinin üretimi için benzersiz bir flora sağlamaktadır. Gerek farklı floral kaynaklı propolisleri karşılaştıran kısıtlı sayıdaki çalışmalar, gerekse kestane balına dair yaptığımız çalışmalar sonucu, "kestane orijinli ürünlerin" yüksek antioksidan aktivite, fenolik içerik ile farklı mineral madde kompozisyonuna sahip oldukları belirlenmiştir. Bu ön verilerden yola çıkarak tasarlanan bu projedeki temel amaç, arıcılık faaliyetlerinin yürütüldüğü geniş kestane florasına sahip Kastamonu yöresindeki belirli arılıklardan toplanan bal, propolis, arı ekmeği, polen gibi farklı arı ürünlerinde renk, asitlik, yağ asiti kompozisyonu, uçucu bileşikler, fenolik asit kompozisyonu, antioksidan aktivite ve toplam fenolik madde içeriği ile polen kompozisyonu gibi sonuçların karşılaştırılmasıyla kestane arı ürünlerinde biyobelirteç olarak kullanılabilecek parmak izi unsurlarının tespit edilmesidir. Bu biyomarkerler sayesinde kestane balı, kestane propolisi vb isimlerle tüketiciye gıda olarak sunulan ürünlerdeki tağşişler tespit edilebilecek, arı ürünleri pazarında kalite takdiri ve buna bağlı fiyatlandırma bandının tespitinde kullanılabilecek limit değerler belirlenecektir. Proje sonucunda Kastamonu kestane florası orijinli arı ürünlerinin somut olarak ortaya konulabilecek biyomarker niteliğindeki özellikleri hem ayırt edici olmasını sağlayacak, hem de diğer yöre ürünlerine göre pazar değerini ve tüketici tercih edilirliğini arttıracaktır. Özellikle farklı floral orijinlere ait ballar ile kestane balı konusunda yapılmış bu kapsamda karşılaştırmalı bazı çalışmalar olmakla birlikte, Kastamonu özelinde yürütülmüş ve bal dışı arı ürünleri konusunda yapılmış benzer bir çalışmaya rastlanmamıştır.