Browsing by Author "Genç, Çiğdem Özer"

Now showing 1 - 2 of 2

Bölmeden çıkarma yöntemlerinin orman toprağı üzerindeki etkilerini dikkate alarak prımer transport planının çok kriterli karar verme yöntemi ile geliştirilmesi
(Kastamonu Üniversitesi, 2020) Genç, Çiğdem Özer
Ormanların ekolojik, ekonomik ve sosyal boyutlarını dikkate alarak yönetilmesiyle sürdürülebilir orman yönetimi sağlanabilmektedir. Dolayısı ile ormanlardan daha uzun süreli ve verimli faydalanmanın yolu en uygun müdahale ve üretim yöntemlerinin belirlenmesinden geçmektedir. Doğal şartlara açık ve toprağa bağımlı biyolojik bir varlığın işletmeciliği olan ormancılık sektörünün üretim aşamalarından biri olan bölmeden çıkarma çalışmalarında (primer transport) odun hammaddesine, kalan ağaçlara, gençliğe ve orman toprağına zarar verilebilmektedir. Bu zararlar önemli ekonomik kayıpların yanında orman ekosisteminin sürdürülebilirliği ve verimliliği açısından da olumsuz sonuçlara neden olmaktadır. Yapılan çalışmada, odun hammaddesi üretim çalışmalarında kullanılan bölmeden çıkarma yöntemlerinin (traktör ile askıda sürütme (1), el vinci ile sürütme (2), kablo yöntemi ile çekim (3)), farklı eğim (%0-20, %20-33, %33<), meşcere çağı (b-bc, c-cd), toprak derinlik kademesi (0-5 cm, 5-10 cm) ve sefer sayısına (5’inci sefer tomruk geçişi, 10’uncu sefer tomruk geçişi) bağlı olarak toprak özellikleri üzerinde meydana getirdiği deformasyonlar incelenmiştir. Böylelikle belirtilen faktörlere göre toprağa en az düzeyde zarar veren en uygun bölmeden çıkarma yönteminin belirlenmesi amaçlanmıştır. Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü, Samatlar Orman İşletme Müdürlüğü’ne bağlı Aksudere İşletme Şefliği’nde gerçekleştirilen çalışmada bölmeden çıkarma yöntemleri 3 eğim grubu ve 2 meşcere çağı olmak üzere toplam 6 ibreli meşcerede uygulanmıştır. İstatistiksel analizler uygulanarak iki farklı toprak derinlik kademesindeki toprak özelliklerinde meydana gelen zararlar üzerinde etkili olan faktörler incelenmiştir. Ayrıca PCA analizi ile arazi eğimi ve meşcere çağına göre toprakta meydana gelen değişimi minimize eden bölmeden çıkarma yöntemleri belirlenmiştir. En uygun bölmeden çıkarma yönteminin belirlenmesinde çok kriterli karar verme yöntemlerinden entropi ve TOPSIS yöntemleri kullanılmıştır. Alternatif bölmeden çıkarma yöntemleri Entropi kriter ağırlık değerleri kullanılarak TOPSIS yöntemi ile sıralamaya tabi tutulmuştur. Buna göre üst toprak (0-5 cm derinlik) için entropi yöntemine göre kriterlerin ağırlıkları değerlendirildiğinde en önemli kriter %N olup, bu sıralamayı sıkışma, %C, hacim ağırlığı ve organik madde takip etmektedir. Alt toprak (5-10 cm derinlik) için ise en önemli kriter sıkışma olup bu sıralamayı %C, %N, organik madde ve hacim ağırlığı takip etmektedir. TOPSIS analizi sonucunda %0-20 eğim grubunda “b-bc” meşcere çağında ve her iki toprak derinlik kademesinde en ideal bölmeden çıkarma yönteminin “traktör ile askıda sürütme” olduğu belirlenmiştir. %0-20 eğim grubunda” c-cd” meşcere çağında üst toprak için (0-5 cm) en ideal bölmeden çıkarma yönteminin “el vinci ile sürütme”, alt toprak için (5-10 cm) ise en ideal bölmeden çıkarma yönteminin “traktör ile askıda sürütme” olduğu belirlenmiştir. %20-33 eğim grubunda “b-bc” meşcere çağında üst toprak (0-5 cm) derinliğinde en ideal bölmeden çıkarma yönteminin “traktör ile askıda sürütme”, olduğu alt toprak için (5-10 cm) ise en ideal bölmeden çıkarma yönteminin “el vinci ile sürütme” olduğu belirlenmiştir. %20-33 eğim grubunda ,“c-cd” meşcere çağında ise her iki toprak derinlik kademesinde de “kablo ile bölmeden çıkarma” yönteminin en fazla tavsiye edilir bölmeden çıkarma yöntemi olduğu ortaya konmuştur. %33< eğim grubunda, her iki meşcere çağında ve her iki toprak derinlik kademesinde en ideal bölmeden çıkarma yönteminin “el vinci ile sürütme” olduğu yapılan analizler sonucu ortaya konmuştur. TOPSIS yöntemiyle en ideal bölmeden çıkartma yönteminin belirlenmesinde eğimin önemli bir faktör olduğu görülmüştür. Genellikle %0-20 eğim grubunda “traktör ile askıda sürütme” en ideal bölmeden çıkarma yöntemi olarak belirlenmiştir. %20-33 eğim grubunda meşcere çağı ve toprak derinlik kademesine göre üç yönteminde kullanılabilirliği değişkenlik gösterirken, %33< eğim grubunda “el vinci ile sürütme” yönteminin en ideal bölmeden çıkarma yöntemi olduğu belirlenmiştir.
Orman yollarının teknik yeterliliklerinin tespiti ve haritalanması üzerine bir araştırma: Karacaören İşletme Şefliği örneği
(Kastamonu Üniversitesi, 2015) Genç, Çiğdem Özer
Orman yollarının işlevlerini en iyi şekilde ve uzun süre yerine getirebilmesi için Orman yol ağını oluşturan yolların teknik yeterlilik değişkenleri ve bu değişkenlerin belirteçleri belirlenerek CBS veri tabanında haritalandırılarak her bir orman yol geçkisinin teknik yeterlilik durumunun belirlenmesi ve topografik faktörlerle olan ilişkisi bu çalışma ile ortaya konulmuştur. Çalışma kapsamında orman yol ağını oluşturan yolların teknik yeterliliklerinin belirlenmesi için incelenen 11 farklı değişken; platform genişliği, hendek, kurp ve laselerde yol genişleme, üstyapı, hidrolojik yapı, yol gölgelenme, kazı-dolduru şevi stabilizasyonu, platformda bozulma, düşey eğim ve yol platformunda bitki yetişmesi durumlarıdır. Her bir orman yolu parçasının teknik yeterlilik durumunun konumsal olarak belirlenmesiyle orman yol ağının teknik yeterlilik düzeyinin haritalanması sağlanmıştır. Yine topografik faktörlerden eğim, bakı, toprak özelliklerin orman yollarının teknik standart durumu üzerine olan etkisi GIS ve SPSS yazılımı kullanılarak ortaya konulmuştur. Sonuç olarak orman yollarına ait 11 adet teknik yeterlilik değişkenin her birinin yeterli durumda olmayan miktarları ve konumları belirlenmiş olup, platform genişliğinin ve hendek genişliğinin standartlara uygun düzeyde yapılmadığı tespit edilmiştir. Çalışma ile; yol bakım-onarım önceliklerinin tespiti ve öncelik noktalarının konumlarının belirlenmesi sağlanmıştır. Topografik faktörlerden eğimin platform genişliğine, bakının hendek durumu, platform bozulma durumu, yol platformunda bitki yetişmesi üzerinde, toprak özelliklerinden; toprak derinliğinin platform genişliği, hendek durumu, kazı şevi stabilizasyonu, yol platformunda bitki yetişmesi üzerinde, diğer toprak özelliklerinin platform genişliği, kazı şevi stabilizasyonu, yol platformunda bitki yetişmesi üzerinde, erozyonun platform genişliği, kazı şevi stabilizasyonu, yol platformunda bitki yetişmesi üzerinde etkisi olduğu belirlenmiştir. Böylece topografik faktörlerin değerlendirilmesiyle uygun yol güzergahlarının tespit edilmesi de sağlanabilecektir.