Dini tutum, öz düzenleme, özgür irade ve belirlenimcilik arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Geçmişten günümüze kadar insan davranışlarının sebep ve sonuçlarını incelemek için pek çok araştırma ve çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalar bireyin ortaya koyduğu davranışlarının bazılarının kalıtsal olduğunu bazılarının ise çevresel etkilerle şekillendiğini ifade etmektedir. Bireyler bazı davranışlarını kendisi planlayıp tasarlarken bazılarının ise kendiliğinden ortaya çıkan bir ürün olduğuna inanmaktadırlar. Bireylerin davranışlarının önceden belirlenmiş olabileceği veya kendi iradesi ile ortaya koymuş olabileceği göz önüne alındığında bireylerin inanç yapıları, tutumları ve kendilerini düzenleme becerilerinin bu davranışlar üzerinde etkili olabileceği düşünülmektedir. Bu araştırmanın amacı dini tutum ve dini yaşamın gösterge düzeylerinin öz düzenleme, özgür irade ve belirlenimcilik arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bununla birlikte demografik değişkenlere göre bu durumun farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini Türkiye’de yaşayan tüm yetişkin bireyler oluşturmaktadır. 216 kişilik bir örneklem grubuna online olarak yapılan anketler ile araştırma yürütülmüştür. Katılımcılardan Alper ve Sümer tarafından uyarlanan ‘Özgür irade ve belirlenimcilik ölçeği’, Aydın ve arkadaşları tarafından uyarlanan ‘Öz düzenleme ölçeği’, Ok tarafından geliştirilen ‘Dini tutum ölçeği' ve Dini yaşamın göstergeleri anket sorularını cevaplamaları istenmiştir. Yapılan çalışmanın sonucunda bireylerin öz düzenleme, özgür irade belirlenimcilik düzeyleri ve dini tutumları arasında anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Ayrıca yaş, eğitim düzeyi ve sosyo ekonomik düzeye göre bireylerin dini tutumu, öz düzenleme, özgür irade ve belirlenimcilik düzeyleri farklılaştığı, cinsiyete göre farklılaşmadığı tespit edilmiştir.