Antalya Düzlerçamı Kızılçam (Pinus brutia Ten.) klonal tohum bahçesindeki bazı zararlıların biyoaktif bileşenlere etkisi

Abstract

Bu tez çalışmasında Türkiye'nin asli orman ağacı türlerinden biri olan, ağaçlandırma çalışmalarında tercih edilen ve ıslah çalışmalarında en çok gelişme gösteren Pinus brutia Ten.'nin böcek zararına karşı bitki savunmasında rol oynayan biyoaktif bileşenlerinin klonal bazda belirlenmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla Antalya ili Düzlerçamı Kızılçam Tohum bahçesinde zarara yol açan ve Akdeniz havzasındaki en önemli yaprak zararlısı olan çam kese böceği (Thaumetopoea pityocampa (Den. And Schiff.) ve Thaumetopoea wilkinsoni Tams 1926) hasarına bağlı olarak Kızılçamda klonal bazda biyoaktif bileşenlerin değişimi araştırılmıştır. Düzlerçamı Kızılçam tohum bahçesinden 2021 yılının Şubat ve Ağustos aylarında 28 farklı klon ve her klona ait üç rametten 84 adet iğne yaprak numunesi alınmıştır. Antalya Düzlerçamı Kızılçam klonal tohum bahçesinden klon ve rametlere göre örneklenen iğne yapraklar üzerinde yapılan biyokimyasal analizler ile; fotosentetik pigment (kl-a, kl-b, toplam klorofil ve karotenoid), prolin, toplam fenolik madde miktarı, toplam flavonoid madde miktarı, prolin miktarı, PAL, SOD, POD, CAT, APX, PPO, tannik asit, gallik asit, sinnamik asit, kafeik asit, ferulik asit, mirisetin, naringenin, krisin, kateşin, rutin trihidrat, yaprak kutikula kalınlığı bağımlı değişkenleri için 1. dönem (Şubat) ve 2. dönem (Ağustos) örneklemelerinden elde edilen verilerde bu değişkenler üzerinde bağımsız değişkenlerin (klon, kese sayısı, dönem ve klon*kese sayısı) interaksiyonunun belirlenmesi için istatistiki analiz yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre kl-a, kl-b, toplam klorofil miktarı, karotenoid, flavonoid, mirisetin ve naringenin için dönem ve klon faktörünün etkili olduğu, PPO ve CAT üzerinde kese sayısı, dönem ve klonun etkili olduğu, PAL, toplam fenolik madde miktarı, prolin, tanen, gallik asit, rutin trihidrat, kateşin, kutikula, POD ve SOD üzerinde dönemin etkili olduğu, kese sayısının, dönemin, klonun ve kese sayısı*klonun sinnamik asit üzerindeki etkisinin istatistiki olarak anlamlı olduğu, kafeik asit üzerine dönem, klon ve kese sayısı * klonun etkili olduğu, ferulik asit üzerine kese sayısı ve dönemin anlamlı etkisi olduğu, klon ve kese sayısı * klon interaksiyonunun krisin üzerinde istatistiki olarak anlamlı olduğu, kese sayısı ve dönemin APX üzerinde anlamlı etkisinin olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte; gentisik asit ve luteolin Şubat ve Ağustos ayı iğne yaprak örneklerinde tespit edilememiştir. Kuarsetinin, ellagik asitin ve epidermis için bağımsız değişkenler olan kese sayısı, dönem, klon ve kese sayısı*klon interaksiyonunun istatistiki olarak anlamlı olmadığı belirlenmiştir. Çalışma sonucunda; Şubat ayı verilerine göre böcek hasarlarına karşı klonN8567, klonN8568, klonN8580, klonN8579, klonN8566, klonN8574, klonN8581, klonN8565, klonN8586, klonN8587 ve klonN8585'in numaralı klonların resistant olabileceği sonucuna varılmıştır.