KASTAMONU’NUN TARİHÎ İKİ KAZASI DEVREKÂNİ VE GİNOLU SAHİLİ

Abstract

Kastamonu, Türk tarihi açısından önemli bir kenttir. Kastamonu havalisinde Türk hâkimiyeti ve iskânı XI. yüzyılda başlamıştır. XII. yüzyılda Bizans’la Türkler arasında sık sık el değiştiren Kastamonu’da XIII. yüzyıl boyunca Selçuklulara bağlı Uc Beylerbeyliği olan Çobanoğulları egemen olmuştur. XIV. yüzyılın tamamı ve XV. yüzyılın ilk yarısı boyunca ise Candaroğulları Beyliği egemenlik tesis etmiştir. Adı geçen yöre, 1461 tarihinden itibaren Osmanlı Devleti yönetimi altına girmiştir. Şehrin Osmanlılara geçmesiyle birlikte Kastamonu askerî ve idari açılardan önemli bir birim olan Sancak merkezi yapılmış ve Osmanlı şehzadelerinden bazıları buraya Sancak Beyi olarak tayin edilmişlerdir. Kastamonu, XV-XVI. Yüzyıllara ait Tapu Tahrir defterlerinden anlaşılacağı üzere, XV-XVI. yüzyıllarda Merkez, Araç, Devrekâni, Küre, Göl, Boyabad, Daday, Sinop, Ayandon, Taşköprü ve Durağan nahiyelerinden (kazalarından) oluşmaktaydı. Kastamonu’nun Beylikler ve Osmanlılar zamanında en mühim kazaları arasında, konumuz kapsamına giren Devrekâni ile XVII. yüzyılda Devrekâni’den ayrılarak müstakil bir kazaya dönüşmüş bulunan Ginolu Sahili bulunmaktadır. Bu iki kaza ve bağlı köylerinin tarihî, sosyal ve kültürel yapısı Tapu Tahrir kayıtları, Vakıf defterleri, Vakfiyeler, Salnâmeler vb. diğer kaynaklar ışığında aydınlatılmaya çalışılmıştır. İki kaza sınırları içerisinde karşımıza çıkan sosyal, dinî ve kültürel varlıklardan olan camiler, mescidler, tekkeler (zaviyeler), türbeler, çeşmeler vb. eserler de incelenmiştir. Bu eserlerden bir kısmı alan araştırmaları kapsamında bizzat yerinde görülmüştür. İlaveten Devrekâni ve Ginolu Sahili’ne tâbi köy, mevki, yaylak adları da bu araştırmada değerlendirilmeye alınmıştır.