Afgan göçmenler ve sığınmacılar ile ilgili haberlerin Türk basınında sunumu: Cumhuriyet ve sabah gazeteleri örneği

Abstract

Basının en önemli işlevi, bireyi ve toplumu ilgilendiren olay ya da durumlar hakkında haber vermek, bilgilendirmektir. Basının en büyük gücü ise bir konu hakkında oluşturulan mesaj ile kitlelerin düşüncelerini etkilemek hatta yönlendirmektir. Basının var olan bu etkileme ve yönlendirme gücü haberlerin oluşturulmasında kullanılan çerçeveler ile de açıklanabilir. Basının gündeminde olan bir konu farklı yayın politikalarına sahip gazetelerce değişik açılardan yani çerçevelerden ele alınarak sunulabilmektedir. Bu bağlamda çalışmada, ABD’nin Afganistan’dan çekilme kararını açıklaması ve Taliban’ın yeniden yönetimi ele geçirme sürecinde yaşanan karışıklıklar sonucu meydana gelen yeni göç hareketinin Türkiye’yi de etkilemesi dikkate alınarak Türk yazılı basınında Afgan göçmeler ve sığınmacıların nasıl sunulduğu incelenmiştir. Araştırma için seçilen farklı yayın politikalarına sahip Cumhuriyet gazetesi ve Sabah gazetesinin 10-24 Temmuz ve 5-19 Ağustos 2021 tarihleri belirlenmiş ve her iki aydan 15 günlük bir sınırlama yapılmıştır. Çalışmada temmuz ve ağustos aylarının seçilmesinin nedeni bu aylarda olayın daha yoğun olarak yaşanması ve konunun kamuoyu gündeminde daha fazla yer almasıdır. Araştırma kapsamında haberler, çerçeveleme kuramı dikkate alınarak içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Bu kapsamda gazetelerin; Türkiye’nin toplumsal yapısını etkileyen göç hareketinde Afgan göçmenler ve sığınmacılara yönelik haberleri nasıl sunduğu, bu sunumlarda gazetelerin yayın politikalarına bağlı kalıp kalmadığı, haberlerin hangi ayda ne kadar yoğunlukta yer verildiği, temmuz ve ağustos aylarında konunun ele alınışında öne çıkartılan temaların hangi yönde oluşturularak sunulduğu tespit edilmiştir. Elde edilen veriler sonucunda Cumhuriyet gazetesi ve Sabah gazetesi karşılaştırıldığında her iki gazetesinin de haberlerini yayın politikalarına uygun çerçevelerle biçimlendirdiği saptanmıştır. Araştırmada konu ile ilgili en fazla habere yer veren medya kurumunun Cumhuriyet gazetesi olduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda Cumhuriyet gazetesinin temmuz ve ağustos aylarında ön plana çıkarttığı temalarda belirgin farklılıklar olduğu ortaya çıkartılmıştır. Konuya daha genel açıdan yaklaşan Sabah gazetesinin haber sayı oranı ise oldukça düşüktür. Gazetenin ön plana çıkarttığı temaların söylem biçimi çoğunluk olarak olumlu olduğu tespit edilmiştir