Kastamonu ilinde farklı sektörlerdeki projelerin çevresel etki değerlendirmesi (çed) nihai raporlarına açılan idari yargı kararlarının irdelenmesi

Abstract

Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliğine tabi olan projeler için, ÇED kararı yatırıma başlanmadan önce alınması öncelikli ve zorunlu bir karar olup; yapılması planlanan projenin içeriğine göre devam eden ÇED Süreçleri bazı durumlarda 1-2 yılı bulmakta, detaylı bir inceleme değerlendirme sürecine tabi tutulmaktadır. Buna rağmen nihai edilen ÇED Raporları hakkında açılan idari davaların, alınan ÇED Olumlu Kararlarının aleyhine neticelendiği ve ÇED Olumlu Kararlarının iptal edildiği görülmektedir. İptal edilen kararlar yatırımcı ile birlikte ÇED sürecinde mesai harcayan tüm kurum/kuruluşlar açısından zaman kaybına ve maddi zararlara sebep olmaktadır. Bu çalışmada halihazırda yürürlükte olan ÇED Yönetmeliği Ek-1 listesine tabi olan projelerin hangi aşamalardan geçtiği ortaya konulmuş ve ÇED Raporunun içeriğinin ne şekilde doldurulması gerektiğine dair tespitlerde bulunulmuştur. Çalışmamızın ana konusu olan Kastamonu İli sınırları içerisindeki projelere ilişkin; Kastamonu İli sınırları içerisindeki ÇED Raporları ve bu raporlar ile ilgili verilen ÇED kararlarının sektörel dağılımı gösterilerek herhangi bir sebeple iptal edilen (mevzuat gereği, mahkeme kararı) ÇED kararları tespit edilmiştir. Kastamonu İli sınırları içerisindeki projeler için açılan idari yargı süreçlerine ilişkin; ilk verilen başvuru dilekçeleri, dilekçelerde iddia edilen hususların nihai ÇED Raporlarındaki karşılıkları, mahkemece atanan bilirkişilere ait bilirkişi raporları ile mahkemelerin vermiş olduğu nihai kararlar irdelenmiştir. İptal edilen ÇED kararlarının iptal gerekçelerinden yola çıkarak ÇED Raporlarının içeriğinin, kalitesinin ve etkinliğinin artırılmasına yönelik öneriler ortaya konmuştur. Elde edilen bulgular neticesinde mahkeme sürecinde atanan bilirkişi raporlarındaki tespitlerin ÇED Kararı iptal gerekçesi olarak mahkeme kararını doğrudan etkilediği, dolayısıyla ÇED süreçlerinde tarafsız uzmanların yer alması gerektiği tespit edilmiştir. Bunun yanında iptal edilen ÇED Kararlarına yakın veya etki alanında milli park, milli park tampon alanı, eko- turizm alanları, yaban hayatı koruma/ geliştirme merkezleri vb. bulunduğu tespit edilmiş, bu alanların varlığının ise direkt iptal gerekçesi oluşturabileceği ortaya konmuştur. Bu tespitten yola çıkarak korunan alanlara yakın mesafelerdeki yapılması planlanan projeler için ÇED süreci etki alanı çalışmaları titizlikle yürütülmesi gerektiği, bu özel alanların etkileneceğinin tespiti halinde yatırım için başka yer/ alan alternatiflerinin değerlendirilmesi gerektiği önerilmiştir