Esnek (Uzaktan) çalışmanın işgören memnuniyeti, işgören performansı ve işveren maliyetlerine etkisi üzerine bir araştırma

Abstract

Son yıllarda yaşanan sosyal, ekonomik, teknolojik gelişmeler ve pandemi ile birlikte çalışma hayatında köklü değişiklikler meydana gelmiştir. Şimdiye kadar yapılan çalışma ve uygulamalarda esnek çalışmanın özel sektörde yaygın olarak kullanılmasının altında önemli maliyet avantajı sağlaması yatarken, günümüzde pandemi ve deprem gibi olaylarla pek de kontrol altında tutulamayan sebepler nedeniyle zorunluluktan kaynaklı olarak esnek çalışmanın kullanım yelpazesi genişleyerek kamu sektöründe de uygulama alanı bulmuştur. Kamu sektöründe uygulanmasının temelinde ise kamu hizmetinin sürekliliğinin sağlanması yer almaktadır. Esnek çalışma, iş faaliyetlerinin iş yerlerinden uzak mekânlarda yerine getirilmesi ve işin yapılması esnasında zaman yönetimi ve mekân belirlemede söz sahibi olması, klasik çalışma sistemine göre çalışma şartlarında esnekliğe yer verilmesi anlamı taşımaktadır. Çalışanların ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla iş yerindeki görev ve sorumlulukları gereği istenilen işin ortaya konulabilmesi için harcadığı zaman ve çaba işgören performansı olarak tanımlanmaktadır. İşgören memnuniyeti ise çalışanların işine karşı gösterdiği olumlu ya da olumsuz tavır olarak açıklamak mümkündür. İşveren maliyeti ise işletmelerin/kurumların esnek çalışma sistemine geçmesiyle birlikte katlanmak zorunda kalan bütün maliyet kalemlerini kapsamaktadır. Bu çalışmanın amacı Adalet Bakanlığına Bağlı Ankara Merkez İcra Müdürlüklerinde uygulanan uzatan (esnek) çalışma sisteminin işgören memnuniyeti, işgören performansı ve işveren maliyetlerine etkisini belirlemektir. Tez kapsamında esnek çalışmanın işgören memnuniyeti, işgören performansı ve işveren maliyetleri arasında istatistiki olarak anlamlı bir etkisinin olup olmadığı araştırılması amaçlanmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda demografik değişkenler bakımından araştırma değişkenleri konusunda anlamlı bir farklılık olup olmadığı belirlenecektir. Bu çalışmada icra dairesi çalışanlarının esnek çalışmaya yönelik tutumlarının çalışanların memnuniyetleri, performansları ve işveren maliyetine ilişkin tutumları üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Çalışmada ayrıca çalışanların memnuniyet düzeylerinin performans seviyeleri üzerindeki etkisi incelenmiştir. Son olarak esnek çalışmanın çalışan performansına etkisinde çalışan memnuniyetinin aracılık rolü olup olmadığı araştırılmıştır. Bu amaçla 400 çalışandan yüz yüze görüşme yapılarak anket ile veri toplanmıştır. Araştırma hipotezleri yapısal eşitlik modeli analizi ve process makro analizi ile test edilmiştir. Yapısal eşitlik modeli analizi sonucunda esnek çalışmanın işgören memnuniyetini, işgören performansını ve işveren maliyetini pozitif yönde anlamlı olarak etkilediği tespit edilmiştir. Ayrıca işgören memnuniyetinin işgören performansı üzerindeki anlamlı etkisi doğrulanmıştır. Process makro analizi sonucunda ise esnek çalışmanın işgören performansı üzerindeki etkisinde işgören memnuniyetinin yüksek düzeyde aracılık rolüne sahip olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Elde edilen bulgular göstermektedir ki esnek çalışma ve mesai dışı çalışma icra çalışanlarında memnuniyete neden olmakta bu memnuniyet neticesinde de çalışanların performanslarında artış meydana gelmektedir. Yapılan tez çalışmasıyla esnek çalışmanın Adalet Bakanlığı ile birlikte diğer kamu kurumlarında da uygulanmasının yaygınlaşması beklenmektedir. Kamu hizmetinin devamı ve sürekliliği için maliyetlerin önemli bir ölçüt olduğu göz önünde bulundurulduğunda çağın gerekleri, doğal afet ve pandemi gibi büyük bir kitleyi etkisi altına alan olaylar çalışma hayatının uygulama alanına sınırlamalar getirdiğinden işgörenlerin çalışmalarını sürdürebildiği esnek çalışma modeli ile işgören memnuniyetinin sağlanmasına, işgören performansının artmasına ve işgören maliyetlerinin düşürülmesine önemli katkı sağlaması ile etkin ve verimli bir çalışmaya hayatı açısından yol gösterici olacaktır.