Ulusal pazardaki propolislerin bazı kalite niteliklerinin incelenmesi ve mevcut mevzuatlara göre değerlendirilmesi

Abstract

Propolis (arı tutkalı) bal arılarının çesitli bitkilerin tomurcuk ve sürgünlerinde bulunan reçineye balmumu katarak oluşturdukları, kovanda çesitli amaçlarla kullandıkları yapışkan, koyu renkli bir maddedir. Propolis çeşitli biyoaktivitelere sahip 300’den fazla kimyasal bileşik içermektedir. Propolis antibakteriyel, antifungal, antitumoral, antioksidatif, imunomodulator ve diğer faydalı aktiviteleri ile dogal ilaç olarak kullanılan önemli bir arı ürünü olup bu çalısmada ticari olarak satışa sunulan 7 su bazlı, 7 alkol bazlı olmak üzere 14 adet sıvı propolis örneğinin çesitli fiziksel, kimyasal ve biyoaktif özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıstır. Elde edilen veriler doğrultusunda propolis örnekleri kendi aralarında karşılaştırılmış, aynı zamanda literatüre göre değerlendirilmiştir. Ayrıca propolis ekstraktlarına dair elde edilen veriler mevcut mevzuatlarda belirtilen limit değerlere göre de değerlendirilmiş, ulusal pazarda tüketime sunulan nihai propolis ürünlerinin değerlendirmesi yapılmıştır. Elde edilen sonuçların henüz taslak çalışmaları yapılan arı ürünleri tebliğine ve ilgili mevzuatlara kaynak oluşturması ve bir gıda takviyesi olan propolise dair ulusal standardizayona katkı sağlaması hedeflenmiştir. Ulusal pazarda tüketime sunulan örneklerin propolis içeriklerinin %7,5-40 aralığında olduğu ve 4 örneğin Takviye Edici Gıda Belge numarasının beyan edilmediği belirlenmiştir. Etil alkolle çözünen propolislerin fenolik asit ve antioksidan kapasitesi su ile çözünenlere göre önemli düzeyde yüksek (p<0,05) bulunmuştur. Benzer şekilde alkolle çözünen örnekler daha yüksekBrixdeğerleri vermiştir. Örneklerin tümünde ağır metal içerikleri mevzuata uygun sınırlar içerisinde bulunmuştur. Arsenik için mevzuatta limit olmamasına karşın 5 numunede 1000 ppbden yüksek düzeyde rastlanılmıştır. Ürünlerin Fenolik asit kompozisyonları değişkenlik göstermiş, bundaekstraksiyon metodu, işlem parametreleri ve propolisin botanik orijini gibi unsurların etkili olduğu düşünülmüştür. Yapılan bu çalışma ile belli bir bölgeye ait propolisler için kalite kriterlerini belirleyici bir standart oluşturmanın mümkün olduğu sonucuna varılmıştır.