Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre eğitimsel risk algısı

Abstract

Risk her canlının hayata adım attığı andan bu hayatın sona erdiği sürece kadar, kesintisiz olarak karşılaştığı bir olgudur. Bazen boyutları büyür bazen ise gerçekten matematiksel olarak imkânsıza yakındır fakat daima vardır. Kökeni 1600’lere, tehdit ile eşit olarak anıldığı zamanlara dayansa da, risk sürekli olarak yeni manalar yüklenmiş, günümüzde ise bir ucu fırsat bir ucu zarara dayanabilecek bir kavram olarak kullanılmaya başlanmıştır. Her konuda olduğu gibi eğitimde de risk önemli bir konudur. Eğitim öğretim süreci, çok farklı boyutları içine alan kapsamlı ve detaylı bir süreçtir. Bu sürecin her boyutu elbette risk ve tehdit içerebilecek noktalara da sahiptir. Şunu da unutmamak gerekir ki kaplumbağa sadece risk alıp başını kabuğundan çıkardığı zaman ilerleyebilmektedir. Bu araştırmanın amacı, kamuya bağlı ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında görev yapan yönetici ve öğretmenler tarafından okullarda algılanan risk ve tehditleri ortaya koymaktır. Bu doğrultuda, öncelikle nitel bir çalışma yapılmış, yönetici ve ii öğretmenlerden okullardaki riskler ve tehditlerle ilgili geri bildirim alınmıştır. Sonrasında ise okullardaki riskleri ölçebilecek bir ölçek geliştirilmiştir. Araştırma iki aşamada yürütülmüştür. İlk aşamada, Kastamonu İli Merkez İlçe ve İlçelerinde görev yapan ve rastgele örnekleme yöntemi ile seçilen 164 yönetici ve öğretmene “Kişisel Bilgi Formu” ve “Okullarda Risk ve Tehdit Belirleme Anketi” uygulanmıştır. İkinci aşamada ise, Kastamonu İli Merkez İlçe ve İlçelerinde görev yapan ve rastgele örnekleme yöntemi ile seçilen 538 yönetici ve öğretmene “Kişisel Bilgi Formu” ve “Öğretmenlerin Eğitimsel Risk Algıları Anketi” uygulanmıştır. Veriler SPSS paket programı ile analiz edilmiştir. 8 faktör altında toplanan risk faktörlerinin çeşitli değişkenler açısından algılanma biçiminde farklılık olup olmadığı araştırılmıştır. Bu araştırma sonucunda, “Teknoloji ve Medya Faktörü”, risk olarak algılanma açısından incelendiğinde cinsiyete göre farklılaşma olduğu bulunmuştur. Kadın öğretmen ve yöneticiler “Teknoloji ve Medya Faktörü”nü erkek öğretmen ve yöneticilere göre daha fazla riskli olarak algılamaktadır. “Sorumluluk Üstlenme Faktörü” risk algılama açısından incelendiğinde, okulun bulunduğu yer, okul türü ve branşa göre farklılaşmalar bulunmuştur. İl merkezinde görev yapan öğretmen ve yöneticiler “Sorumluluk Üstlenme Faktörü”nü ilçelerde görev yapanlara göre; Mesleki ve Teknik Ortaöğretimde görev yapanlar, İlköğretim ve Genel Orta Öğretimde görev yapanlara göre; Genel Ortaöğretimde görev yapanlar İlköğretimde görev yapanlara göre ve Sayısal Bilimlerde bir branşa sahip olanlar Sınıf Öğretmeni olanlara göre daha riskli olarak algılamaktadır. “Öğrenci Yapısı Faktörü” risk algılama açısından incelendiğinde branşa göre farklılaşma bulunmuştur. Sayısal Bilimlerde bir branşa sahip öğretmen ve yöneticiler “Öğrenci Yapısı Faktörü”nü Müzik / Resim/ Beden Eğitimi branşına sahip olanlara göre daha fazla riskli olarak algılamaktadır. iii “Denetim Faktörü” risk algılama açısından incelendiğinde cinsiyete göre farklılaşma olduğu bulunmuştur. Erkek öğretmen ve yöneticiler, “Denetim” faktörünü kadın öğretmen ve yöneticilere göre daha fazla riskli olarak algılamaktadır. “İnisiyatif Kullanma Faktörü” risk algılama açısından incelendiğinde, okulun bulunduğu yer ve hizmet süresine göre farklılaşma olduğu bulunmuştur. İl merkezinde görev yapan öğretmen ve yöneticiler “İnisiyatif Kullanma Faktörü”nü ilçelerde görev yapanlara göre ve 16 yıl ve üzeri hizmet süresine sahip öğretmen ve yöneticiler, 5 yıl ve altı hizmet süresine sahip öğretmen ve yöneticilere göre daha fazla riskli olarak algılamaktadır. “Çatışma Faktörü” risk algılama açısından incelendiğinde cinsiyete göre farklılaşma olduğu bulunmuştur. Kadın öğretmen ve yöneticiler “Çatışma Faktörü”nü erkek öğretmen ve yöneticilere göre daha fazla riskli olarak algılamaktadır.