Çeşitli ülkelerden örneklerle bilimsel bitki illüstrasyonlarının grafik açıdan değerlendirilmesi ve tarihsel süreçte gelişimi

Abstract

Bilimsel bitki illüstrasyonlarının doğuşu insanların şifa bulma amacıyla bitkileri incelemeye başlamasına dayanmaktadır. Mağara duvarlarında, rölyeflerde, papirüslerde ve günümüze ulaşabilen diğer eserlerde görülen bitki illüstrasyonları ilk başlarda sistematik bir düzen ya da estetik kaygı ile yapılmamıştır. Coğrafi keşiflerle birlikte keşfedilen bitkilerin artışı ile bitki illüstrasyonları bitkilerin kaydedilmesinde belgelenmesinde, sınıflandırılmasında kullanılmaya başlanmıştır. Bitkilerden kesitler alınarak estetik kaygı ve sanatsal bakış açısıyla çizilen bu illüstrasyon çeşidi fotoğraflarla verilemeyen ayrıntıların verilebilmesi bakımından ortak bir dil hâline getirilmiştir. Bu çalışmada nitel veri analizi yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama sürecinde alan yazını taraması yapılarak dünyada ve Türkiye’de bilimsel bitki illüstrasyonlarının tarihi süreçte gelişimi, alanda yapılan çalışmalar ve alana katkı sağlamış önemli kişiler kronolojik sırasıyla çalışmada ele alınmıştır. Çeşitli ülkelerden seçilen 8 bilimsel bitki illüstrasyonu çalışmanın örneklemi olmuştur. Seçilen bilimsel bitki illüstrasyonu örnekleri bulgular bölümünde aynı zamanda görsel okuryazarlığın da temel ögeleri olan grafik tasarım elemanları ve ilkeleriyle değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonuç bölümünde, örnekleme dâhil edilmiş olan 8 bilimsel bitki illüstrasyonuna dair elde edilen bulgular ve araştırmanın tamamına dair elde edilen bulguların sonuçlarına yer verilmiştir. İncelenen bilimsel bitki illüstrasyonlarının doğru form ve biçimlerle verildiği, seçilen renk, çizim yöntemleri ve doğru ışıkgölgenin kullanımı ile gerçekçi illüstrasyon çalışmalarının elde edildiği sonucuna ulaşılmıştır. Grafik tasarımın diğer ürünlerinde olduğu gibi bilimsel bitki illüstrasyonlarının bitkilerin tanıtılması ve bitkilerle ilgili bilgileri iletmesi açısından resmin değil grafik tasarımın parçası olduğu görülmüştür.