Isı ve aktarımıyla ilgili sekizinci sınıf öğrencilerinin zihinsel modellerinin incelenmesi

Abstract

Isı ve aktarımı konusu fen bilimleri dersi öğretim programları içerisinde geniş yer alan konulardan biridir. Fen bilgisi müfredatında önem arz eden ısı ve aktarımı konusunu öğrencilerin zihinlerinde nasıl yapılandırdıkları sorusunu akla getirmektedir. Bu araştırmanın temel amacı öğrencilerin ısı ve aktarımı konusundaki zihinsel modellerini ortaya çıkarmaktır. Araştırma özel durum çalışması şeklinde yürütülmüştür. Öğrencilerin zihinsel modellerini belirlemek için ısı ve aktarımı konusunda fen bilimleri müfredatı, alanda yapılan çalışmalar ve uzman görüşleri dikkate alınarak veri toplama aracı geliştirilmiştir. Geliştirilen veri toplama aracı ısı, ısı-madde etkileşimi, ısının iletimi ve ısının iletim türleri konularının her birinden 3’er soru olmak üzere toplam 12 adet açık uçlu sorudan oluşmaktadır. Geliştirilen veri toplama aracı, Kastamonu ili Taşköprü ilçesindeki üç faklı ortaokuldan rastgele seçilen toplam 235 sekizinci sınıf öğrencisine uygulanmıştır. Isı ve aktarımı konusundaki zihinsel modellerinin çıkarılması için öğrencilerin ısı, ısı-madde etkileşimi, ısının iletimi ve ısının iletim türleri alt konularındaki öğrenme durumlarına göre anlama seviyeleri tespit edilmiştir. Anlama seviyelerinden hareketle de öğrenci zihinsel modelleri ortaya çıkarılmıştır. Zihinsel modeller ilkel, sentez ve bilimsel zihinsel modeller şeklinde belirlenmiştir. İlkel Model, öğrenci bilgilerin bilimsel bilgilerle örtüşmemesi durumudur. Sentez Model öğrenci bilgilerin bilimsel bilgilerle kısmen örtüşen kısmen örtüşmeyen bilgilere sahip olması durumudur. Bilimsel Model ise öğrenci bilgilerinin okul bilgisiyle örtüşme durumudur. Elde edilen bulgular incelendiğinde öğrencilerin ısı aktarımı konusunda sahip oldukları zihinsel modellerin ağırlıklı olarak Sentez Model olduğu tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda öğrencilerin zihinsel modellerinin istenilen düzeyde olmadığı tespit edilmiştir. Ulaşılan sonuçlardan hareketle, öğrenme etkinlikleri ve materyallerinin hazırlanmasında öğrencilerin olası zihinsel modellerini dikkate alarak hazırlanması önerilmiştir. Bu anlamda ısı aktarımı konusunda yapılan çalışmalarda tespit edilen alternatif fikirleri dikkate alan uygulamalara ve müfredatta ısı konusunun alt konularına daha bütüncül bir şekilde yer verilmesi önerilmiştir.