TASFİYE TALEPNÂMELERİNE GÖRE KASTAMONU’YA İSKÂN EDİLEN MÜBADİLLER

Abstract

“Türk ve Rum Ahalinin Mübadelesine Dair Sözleşme ve Protokol”, Türk ve Yunan Hükümetleri tarafından 30 Ocak 1923 tarihinde Lozan Barış Antlaşması görüşmelerinin ilk devresinde kabul ve imza olunmuştur.

Mübadele Sözleşmesi, Batı Trakya’daki Türklerle İstanbul’da ki Rumlar hariç Yunanistan sınırları dâhilinde bulunan İslâm dininden Türk vatandaşları ile Anadolu’da bulunan Ortodoks Rum ahalinin karşılıklı zorunlu yer değişimini ifade eder.

Türkiye mübadele işlerinin üstesinden gelebilmek için 13 Ekim 1923 tarihinde Mübadele, İmar ve İskân Vekâleti’ni kurmuş ve ilk aşamada mübadillerin Anadolu’da yerleştirilebilmesi için on iskân mıntıkası belirlenmiştir. Bu iskân mıntıkalarından biriside, merkezden idare edilen Kastamonu iskân mıntıkasıdır. Mübadillerin iskân edilebilmesi ve geride bıraktıkları malların karşılığını alabilmeleri için “Muhtelit Mübadele Komisyonu” tarafından kendilerine verilen ve “Muhtelit Mübadele Komisyonu Tasfiye Talepnâmeleri” adı verilen bir belgeyi beraberlerinde getirmeleri gerekmekte idi. Bu belgeden mübadilin Yunanistan’dan geldiği vilâyet, liva ve kazası ile Anadolu’da yerleştirileceği iskân mıntıkası, ayrıca mensup olduğu meslek grubu ile geride bıraktığı mallar bilgisine ulaşılabilmektedir. Bu çalışmada Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nde yer alan Kastamonu İskân Mıntıkası’na ait 78 Tasfiye Talepnâmesi incelenerek Kastamonu merkez ve kazalarına yerleştirilen 89 mübadilin Yunanistan’dan geldikleri vilâyetler, liva ve kazalar ile Kastamonu’da hangi bölgelere yerleştirildikleri; gelen mübadillerin cinsiyet durumları ile mensup oldukları meslekleri bilgilerine yer verilmiştir.