TARİHİ İPEK YOLU ÜZERİNDEKİ BİR ANADOLU ŞEHRİ : TOSYA (KURULUŞU VE GELİŞMESİ )

Abstract

Tosya Şehri, Karadeniz Bölgesi’nin Batı Karadeniz Bölümü’nde yer almakta ve Kastamonu ilinin en büyük ilçelerinden olan Tosya ilçesinin merkezliğini yapmaktadır. Bulunduğu yerin situasyon şartlarına bağlı olarak geçmişten günümüze kadar gelen süreç içerisinde yerleşime sahne olan bu şehir,özellikle Osmanlı İmparatorluğu döneminde önemli bir ticaret merkezidir. Tarihi Tosya Şehri Ilgaz Dağları’nın Devrez Çayı’na bakan güney etekleri üzerinde akan Kurudere’nin vadisi içerisinde kurulmuş, zamanla şehir güneye doğru genişleyerek E-80 Devlet karayolu boyunca uzanmıştır. Tosya Şehri kuzeyde Ilgaz Dağları’na dayanmakta güneyde ise KAF zonu içerisine yerleşmiş olan Devrez Çayı boyunca uzanan Tosya Ovası’na açılmaktadır. Bu sebeple bölge morfolojisi yol güzergahlarını belirli istikametlerde zorlamaktadır. Böylece tarihi çağlar içerisinde önemli ticaret yolları Tosya Şehri’nden geçmiştir. Tosya Şehri’nin yerleşme tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte, Mermerdirek mevkisinde bulunan kalıntılardan anlaşıldığı üzere bölgenin yerleşme tarihi oldukça eskilere inmektedir. Roma döneminden kalma tarihi köprü kalıntıları Tosya Şehri’nin bu dönemde yol güzergahı üzerinde bulunan önemli bir yerleşme yeri olduğunu ortaya koymaktadır. Tosya Şehri Osmanlı İmparatorluğu döneminde de tarihi ticaret yolu olan İpek Yolu üzerinde bulunduğu için ticari açıdan gelişmiş ve yol avantajı kullanarak bölgenin önemli yerleşim merkezlerinden birisi haline gelmiştir. İpek Yolu sayesinde Tosya Şehri başta kendi kırsalında tiftikten dokunan çok kaliteli bir tür kumaş olan sof ve ovasında yetiştirilen çeltiğin başlıca pazarı haline gelmiş, bunlarla birlikte şehirde demircilik,bakırcılık ve deri işlemeciliğine dayanan el sanatları gelişerek bunlarında ticareti yapılmıştır. Cumhuriyet döneminde Anadolu’da kalkınma çabalarının ilk görüldüğü yerlerden birisini Tosya Şehri oluşturmaktadır. Burada Osmanlı döneminden kalan sermaye birikimine bağlı olarak ülkemizin ilk çeltik işleyen fabrikası kurulmuş,ancak 1970’li yıllara kadar Tosya şehri kendi kırsalının bir mübadele merkezi olmaya devam etmiştir.E-80 Devlet karayolunun Tosya Şehri’nin hemen güneyinden geçirilmesiyle Tosya Şehri tarihi misyonuna tekrar kavuşmuş böylece ülkemizin doğusu ve kuzeyini batısına bağlayan karayolunun avantajlarını kullanarak sanayi ve ticaret şehri haline gelmiştir.