İzmir Kızıldağ mevkisinde orman yangınından etkilenen ve etkilenmeyen alanların avifauna açısından karşılaştırılması

Abstract

Orman yangınlarının sayısı ve büyüklükleri iklim değişikliğinin getirmiş olduğu olumsuz etkilerle artış göstermektedir. Ormanlarda meydana gelen yangınların ardından yapılacak uygulamalar ise bölgedeki yaban hayatının geleceğini doğrudan etkilemektedir. Ekosistemdeki indikatör grup olarak bilinen kuşların gözlemlenmesi, bu çalışmaların planlanmasında yol gösterici niteliktedir. Bu doğrultuda, İzmir Orman Bölge Müdürlüğü’ne bağlı Gaziemir Orman İşletme Müdürlüğü, Yeniköy Orman İşletme Şefliği sınırları içinde yer alan ve 2019 yılında yarısı yanmış olan toplam 20 hektarlık bir alanda bir yıl boyunca kuş izleme çalışmaları yapılmış ve bölgedeki kuş türlerinin aktiviteleri incelenmiştir. Yanan alanda, Orman Genel Müdürlüğü tarafından 2020 ve 2021 yıllarında yanan ağaçların kesimi, teraslama ve tamamlama dikimleri gerçekleştirilmiştir. Tez çalışması kapsamında, benzer özelliklere sahip yanan ve yanmayan alanlardaki kuş türlerini tespit etmek amacıyla yapılan gözlemler, yangının kuşlar üzerindeki etkilerini karşılaştırmalı olarak değerlendirmeyi, yangın sonrası orman rehabilitasyon stratejilerini ve ekosistem restorasyonunu ortaya koymaya yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Saha çalışmaları sonucunda yanan alanda 55, yanmayan alanda 41 ve her iki alanda ortak olarak 22 kuş türü tespit edilmiştir. Toplamda tespit edilen 74 farklı kuş türünden, yanan alanda üreyen 9 tür, yanmayan alanda üreyen 12 tür ve her iki alanda üreyen 6 tür bulunmaktadır. Elde edilen bulgular ve literatürdeki benzer çalışmalar, yangın sonrası yapılan müdahalelerin bölgeyi kullanan kuş türlerinin belirlenmesindeki etkisini açıkça ortaya koymaktadır. Orman kuşlarını korumak amacıyla, ilk etapta yanan ağaçların tamamen kesilip alandan çıkarılması yerine kademeli boşaltma kesimi yapılması ve bazı yanan ağaçların kuşlar için alanda bırakılması önem arz etmektedir. Bitki takviyesi gerektiğinde, tek bir tür yerine bölgenin asli bitki türlerini içeren karışık bitki toplulukları oluşturulacak şekilde yapılması önerilmektedir. Türkiye’de bir ilk olma özelliği taşıyan bu tez çalışması kapsamında sunulan verilerin, gelecekteki diğer çalışmalara da öncülük edeceği düşünülmekte ve yangın sonrası mevcut durumun iyileştirilmesi için yerel yönetimlerin, akademinin ve doğa koruma kurumlarının iş birliği yaparak etkin koruma ve rehabilitasyon programları oluşturmasının önemi vurgulanmaktadır.