SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA HAFIZA MEKÂNLARI

Abstract

Bu çalışmada 4, 5, 6 ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında hafıza mekânlarının yer alma durumlarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma sürecinde nitel bir yaklaşım izlenmiştir. Bu kapsamda, durum çalışması yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sürecinde veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen “Hafıza Mekânı Ders Kitabı İnceleme Formu” kullanılmıştır.

Araştırmanın evrenini, Türkiye’de ilköğretim sosyal bilgiler dersinde okutulan ve MEB tarafından dağıtılan tüm sosyal bilgiler ders kitapları oluştururken, örneklemini 2017-2018 Eğitim-Öğretim yılında Kastamonu İlinde MEB tarafından dağıtılan özel yayınevlerine ait ilköğretim 4, 5, 6 ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında elde edilen veriler SPSS 24.0 yardımıyla analiz edilmiş, frekans tabloları kullanılmıştır. Araştırma sonucunda en çok hafıza mekânına 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında, en az hafıza mekânına ise 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında yer verildiği tespit edilmiştir. Hafıza mekânı kategorilerine yönelik sonuçlar incelediğinde sosyal bilgiler ders kitaplarında en çok yer verilen hafıza mekânının maddi-ulusal hafıza mekânları, en az yer verilen hafıza mekânının ise fikri-yerel hafıza mekânları olduğu belirlenmiştir. Hafıza mekânlarının öğrenme alanlarına göre dağılımı incelendiğinde en çok hafıza mekânına “Kültür ve Miras” en az hafıza mekânına ise “İnsanlar Yerler ve Çevreler” öğrenme alanında yer verildiği tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda sosyal bilgiler ders kitaplarında yer verilen hafıza mekânlarının nitelikleri ile ilgili en önemli eksikliğin hafıza mekânlarının birçoğunun sadece ismine yer verilmesi ve hafıza mekânlarının geçmiş ve geleceği birbirine bağlayan bir görevinin olduğunun vurgulanmaması olduğu ortaya çıkmıştır.