Doğu ve Batı sanatında özne-nesne estetiği açısından portre geleneği

Abstract

İnsanlık tarihi ile birlikte kendi iç gerçekliğini nesnelleştirmek için dış gerçekliğe başvuran insanoğlu, dış gerçekliğin görünen kısmı için kendi yüzünü betimleme eylemi olarak portre yapmaya yönelmiştir. Sanatın tarihi boyunca sanatçılar tarafından en çok ele alınan ve betimlenen bir konu olan portre, insanın temsili olarak, coğrafyalar arasında da farklı algı ve biçimlendirmelere neden olmuştur. Biçimlendirmedeki bu farklılıklar öznel ve nesnel yaklaşım açısından ele alındığında toplumların kültürel, dini, sosyal ve felsefi yapılarının belirleyici bir rol oynadığı görülmektedir. Bu çalışma, doğu ve batı olarak ayrılan coğrafyalarda, algılama biçimlerine bağlı olarak değişen ve betimlenen portre geleneğine odaklanmaktadır. Bu kapsamda tez, Doğu ve Batı sanatı içerisinde kendi geleneklerinden uzaklaşmadan, kendine özgü üretim içerisinde ele alınan portrelerin benzerlik ve farklılıkların irdelenmesi amacıyla yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda doğu ve batılı sanatçıların yapmış oldukları portreler özne-nesne estetiği açısından analiz etmeye çalışılmıştır. İncelenen eserler, literatür taraması ve doküman incelemesi yöntemiyle elde edilmiştir. Doğu ve batı coğrafyasının çok geniş olması nedeniyle yakın doğu ve Avrupa sanatından seçilen birer örnek üzerinden incelenmiştir. Elde edilen verilerde sanatçı ve eserlerinin doğu ve batı arasında görme ve betimleme anlayışlarında benzer ve farklılıklar olduğu görülmüştür. Konu kapsamında yapılan bireysel uygulamalar, sanatın bir ayrım ya da kutuplaşma değil, Doğu ve Batı’nın bir sentezi olarak insanlığın ortak değerlerine katkı sağlaması gerektiğini öngörmektedir.