Mardin masalları: İnceleme-metin

Abstract

Mardin masallarını derleme ve inceleme olmak üzere iki aşamada ele alan bu çalışmanın amacı yörede anlatılan masalları derleyip incelemek ve aynı zamanda Mardin şehrinde masal anlatma geleneğinin günümüzdeki durumunu tespit etmektir. Tarihte pek çok önemli uygarlığa ev sahipliği yapmış Mardin, folklorik malzeme açısından zengin bir kenttir. Fakat Mardin yöresinin masalları ile ilgili yapılan çalışmalar sınırlı sayıda ve dar bir çerçevede kalmıştır. Bu bakımdan bu çalışmada “Alan Araştırması Yöntemi” ile masal metinleri kayıt altına alınmış ve masallar bağlamsal özellikler, tip, motif ve formel unsurlar yönünden incelenmiştir. Masallarda tespit edilen tipler Aarne-Thompson’ın “The Types of the Folktale” ve EberhardBoratav’ın “Typen Türkischer Volksmarchen” (TTV) kataloglarına göre tasnif edilmiştir. Mardin masallarında yer alan motiflerin ise Stith Thompson tarafından hazırlanan “MotifIndex of Folk-Literature” adlı çalışmaya göre karşılıkları tespit edilmiş ve Mardin masallarında nadir ve sık geçen motifler tahlil edilmiştir. Kaynak kişilerden alınan bilgilere göre Mardin’de masal anlatma geleneği zayıflamaya başlamıştır. Kitle iletişim araçlarının kırsal kesimlere ulaşması, köy ve şehir hayatındaki yaşamın birbirine benzemesi, şehre göçün başlaması ve geleneği bilen kaynak kişilerin vefat etmesi gibi nedenler bu geleneği olumsuz etkilemiştir. Mardin il merkezi ve ilçelerinde yürütülen çalışmada kaynak kişiler ile yapılan görüşmeler neticesinde 120 masal kaydedilmiştir. Fakat bazı masalların eksik olması sebebiyle 80 masal incelenmiştir. Yapılacak yeni derleme çalışmaları ile yörenin sözlü kültür ürünleri kaybolmaktan kurtulacak ve gelecek nesillere ulaştırılacaktır.