Kastamonu kentiçi ağaçlandırmalarında kullanılan bazı ibreli türlerde ağır metal birikiminin belirlenmesi

Abstract

Ağır metaller hava kirliliğinin önemli bileşenleri durumundadır ve önemleri endüstrileşmeye bağlı olarak artmaktadır. Genel olarak ağır metaller; doğada uzun süren bozulma süreçleri, birikme özellikleri, bir çoğunun kanserojen veya toksik etki göstermeleri ile birlikte düşük miktarlarda bile toksik olmalarında dolayı önem taşımaktadırlar. Bu önemlerinden dolayı özelikle trafik yoğun kent merkezlerinde ve endüstri bölgelerinde ağır metal kirliliğinin izlenmesi gerekmektedir. Bu izleme çalışmalarında farklı bitki türleri gösterge olarak yaygın şekilde kullanılmaktadır. Ancak farklı bitki türlerinin farklı derecelerdeki ağır metal biriktirme potansiyelleri dikkate alınarak, türlerin biriktirme miktarlarının araştırmalarla belirlenmesi gerekmektedir. Kent içi ağaçlandırmalarında kullanılan türler bu amaçla birçok araştırmanın materyali olmaktadır. Bu çalışmada Kastamonu kent içi ağaçlandırmalarında kullanılan bazı ibreli türlerdeki ağır metal birikimlerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla kentiçi ağaçlandırmalarda sıklıkla kullanılan Pinus sylvestris, Pinus nigra Arnold subsp. pallasiana, Abies nordmanniana subsp. bornmülleriana, Cedrus libani, Cupressus arizonica, Picea pungens, Picea orientalis, Thuja orientalis, Cryptomeria japonica ibreli ağaç türlerinin yoğun trafik olan alanlardaki bireylerinden 1 yaşlı ibre örnekleri alınmıştır. Toplanan örneklerde Ca, Mg, Cd, Cr, Cu, Fe, Pb, Mn, Ni ve Zn miktarları belirlenmiştir. Çalışma sonucunda; farklı ibreli ağaç türlerinde ağır metal birikimi yönünden türler arasında anlamlı farklılıklar bulunmaktadır. En yüksek değerler, Ca için A. bornmülleriana (4.100,333 ppm), Mg için C. japonica (2.093,467 ppm), Cd için T. orientalis (0,252 ppm), Cr için T. orientalis (2,135 ppm), Cu için C. libani (6,272 ppm), Fe için T.orientalis (485,421 ppm), Pb için T.orientalis (2,765 ppm), Mn için P.pungens (27,050 ppm), Ni için C.libani (1,603 ppm), Zn için A. bornmülleriana (14,395 ppm) türlerinde saptanmıştır. T. orientalis Cd, Cr, Fe, Pb, A. bornmülleriana Ca ve Zn, C.libani Cu ve Ni ağır metallerinde en yüksek değeri almıştır. Ağır metal birikimi fazla olan türler bu metallerin izlenmesinde gösterge olarak dikkate alınmalıdır.