Türkiye'de resmi ilanların Basın İlan Kurumu ya da valilikler aracılığıyla dağıtımının gazeteler üzerindeki (Kastamonu- Çankırı örneği)

Abstract

Dördüncü güç olarak kabul edilen basına yön verme çabası, aslında tarihsel olarak basın kavramının ortaya çıktığı günden beri vardır. Osmanlı topraklarında çıkan ilk gazeteden itibaren devlet desteğiyle yol alan basın sektörü zaman zaman “besleme, naylon ve yandaş basın” ithamlarına maruz kalmıştır. Gazetelerin bu kavramlarla eleştirilmesinin altında yatan en büyük nedenlerden biri ücreti devlet hazinesinden karşılanan resmî ilanlardır. Osmanlı’dan bu yana birçok kez evrimleşerek günümüze ulaşan resmî ilan dağıtım görevinin büyük bölümü Basın İlan Kurumu (BİK) tarafından yapılırken bazı illerde de valilikler aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Türkiye’de resmî ilan gelirleri gazetelerin finansmanında önemli bir yere sahiptir. Özellikle ilan gelirlerinin valilikler aracılığıyla dağıtıldığı bir sistemde paradoksal bir durum karşımıza çıkmaktadır. Asli görevlerinden biri, bulunduğu bölgede devlet kurumlarını kamu adına denetlemek olan yerel basın, bir yandan da resmî ilan gibi yaşamsal bir geliri valilikler aracılığıyla alarak karmaşık bir ekonomik destekle karşı karşıya kalmaktadır. Kamu adına valilik ve bağlı kurumları denetleyen basın, bir yandan da valilik tarafından denetlenmektedir. Bu araştırma BİK’in şubesi bulunan Kastamonu ile şubesi bulunmayan Çankırı illerinde resmi ilan gelirlerinin valilikler ya da BİK tarafından dağıtımının gazeteler üzerine etkisini ortaya koymaya çalışılmıştır. Araştırma kapsamında Türk basın sektörünün tarihsel gelişimine kısaca yer verdikten sonra Kastamonu ve Çankırı’da basının gelişim süreci anlatılmıştır. İki kentteki gazetelerin imtiyaz sahipleri, yazı işleri müdürleri ve muhabirleriyle yarı yapılandırılmış mülakatlar gerçekleştirilmiştir.