Toprak organik karbon ve toplam azot stokları üzerinde meşcere gelişme çağlarının ve ağaç türünün etkisi: Taşköprü, Kastamonu örneği

Abstract

Bu çalışmada, karaçam (Pinus nigra Arnold.), sarıçam (Pinus sylvestris L.) ve Uludağ göknarı (Abies nordmanniana subsp. bornmuelleriana) toprak organik karbon ve toplam azot miktarı ve stoklarının meşcere gelişme çağlarına göre değişimlerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla, Kastamonu ili şehir merkezine yaklaşık 43 km uzaklıkta bulunan Taşköprü İlçesi’nde yayılış gösteren karaçam, sarıçam ve Uludağ göknarının 4 farklı gelişme çağlarından ("a" gençlik ve sıklık çağı, "b" sırıklık ve direklik çağı, "c" ince ağaçlık çağı, "d" orta ağaçlık çağı) 20 m x 20 m =400 m² genişliğinde deneme alanları alınmıştır (toplam 12 deneme alanı). Her bir deneme alanında, toprak örneklemesi, üç tekrarlı ve toplamda 36 adet olmak üzere 6 farklı toprak derinlik kademesinden (0-5 cm, 5-10 cm, 10-15 cm, 15-20 cm, 20- 25 cm ve 25-30 cm) yapılmıştır. Toplam 216 adet doğal yapısı bozulmamış toprak örneği ile 36 adet doğal yapısı bozulmuş toprak örneği alınmıştır. Ek olarak, deneme alanındaki ağaçların bazı silvikültürel özellikleri (ağaç çapı, boy, kapalılık, yaş vs.) ölçülmüştür. Elde edilen verilere göre 0-30 cm toprak derinliğinde göknar meşcerelerinde en yüksek TOK stok değeri gençlik çağı (a) meşcerelerinde 52,44 ton ha-1 , sarıçam meşcerelerinde en yüksek TOK stok değeri ince ağaçlık çağı (c) meşcerelerinde 44,94 ton ha-1 , karaçam meşcerelerinde en yüksek TOK stok değeri orta ağaçlık çağı (d) meşcerelerinde 39,92 ton ha-1 olarak bulunmuşutur. Elde edilen verilere göre 0-30 cm toprak derinliğinde göknar meşcerelerinde TA stok değeri a gençlik çağı meşcerelerinde 5,48 ton ha-1 , sarıçam meşcerelerinde en yüksek TA stok değeri b sırıklık ve direklik çağı meşcerelerinde 6,46 ton ha-1 , karaçam meşcerelerinde en yüksek TA stok değeri d orta ağaçlık meşcerelerinde 2,59 ton ha-1 olarak bulunmuştur. TOK stokunun göknar meşcerelerinde gençlik ve sıklık çağı meşceresinden orta ağaçlık meşceresine doğru azaldığı gözlemlenmiştir. Sonuç olarak, ağaç türünün ve farklı meşcere gelişme çağlarının toprak özelliklerini, toprak organik karbon ve toplam azot miktarı ile stoklarını ve ölü örtü miktarını önemli derecede etkileyebileceği bu çalışma ile ortaya konulmuştur. Bu nedenle ileri ki çalışmalarda toprak karbon ve azot stoklarında ağaç türü ile ağaç türlerinin farklı gelişme çağlarına bağlı farklılıklar göz önünde tutulmalıdır.